Πολιτιστικά μνημεία, νέοι και εκπαίδευση. Σκέψεις για ουσιαστικότερη προσέγγιση των πολιτιστικών μνημείων από τους νέους.




Γράφει η μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου Έλενα Γεωργακοπούλου





Ένα σύνηθες χαρακτηριστικό της σημερινής βιομηχανικής κοινωνίας είναι η απομάκρυνση των ατόμων από την ιστορία, τον πολιτισμό, τα ήθη και τις αξίες της αρχαιότητας. Στην εποχή μας ο άνθρωπος τόσο με ατομική ευθύνη, όσο και με ευθύνη της Πολιτείας έχει αποποιηθεί την εθνική του κληρονομιά και ιδιαίτερα οι νέοι αντιμετωπίζουν με ασυνείδητη και αδιάφορη στάση τα θέματα του πολιτισμού.
Κύριος παράγοντας ο οποίος ευνοεί τη λανθασμένη αυτή νοοτροπία είναι ο τεχνοκρατικός χαρακτήρας της εποχής μας. Το πρόβλημα ξεκινά από την παροχή μονόπλευρης εκπαίδευσης, η οποία προωθεί στην κοινωνία νέους τεχνοκράτες απογυμνωμένους από ανθρωπιστικά ιδεώδη και συνεχίζεται με ένα σύστημα αξιών ολόκληρης της κοινωνίας. Το άτομο ενδιαφέρεται κυρίως για την απόκτηση υλικών αγαθών και ζώντας σε ένα κλίμα υπερκαταναλωτισμού, παγκοσμιοποίησης και μαζοποίησης αδιαφορεί για την καλλιέργεια πολιτιστικής συνείδησης.
Αυτή η κρίση των αξιών είναι άμεσασυνυφασμένη με την προβολή του χρησιμοθηρικού χαρακτήρα της εποχής. Μέσα σε μια κοινωνία όπου όλα υπολογίζονται με βάση τα οικονομικά συμφέροντα και το χρήμα έχει θεοποιηθεί, η αξία των πολιτιστικών μνημείων έχει εμπορευματοποιηθεί. Η πολιτιστική κληρονομιά αντιμετωπίζεται ωφελιμιστικά ως πόρος χρήματος και σε συνδυασμό με την απουσία ιστορικής συνείδησης εμποδίζει τους πολίτες και περισσότερο τους νέους να συνειδητοποιήσουν την αξία της.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλοι να αγνοούν ότι τα μνημεία όχι μόνο διαιωνίζουν την εθνική παράδοση, αλλά, παράλληλα, συμβάλλουν στη συνειδητοποίηση της εθνικής ταυτότητας. Με τη μελέτη τους το άτομο έρχεται σε επαφή με την ιστορία του τόπου του. Συνειδητοποιεί την πορεία και τη θέση της χώρας του στην ιστορία, αναπτύσσοντας κριτική σκέψη στην πολιτική ζωή και στο ιστορικό γίγνεσθαι. Έτσι, μπορεί να υπερασπίζεται την κληρονομιά της χώρας του και να αποφεύγει την οποιαδήποτε απόπειρα εκμετάλλευσή της από άλλα κράτη, επιδιώκοντας το γόνιμο διάλογο, χωρίς, ταυτόχρονα, να ξεχνά το παρελθόν.
Παράλληλα, οι νέοι αδυνατούν να πιστέψουν ότι τα πολιτιστικά μνημεία διδάσκουν τις αρχές του μέτρου και της καλαισθησίας. Επηρεασμένοι από την έκπτωση αξιών της εποχής δεν έρχονται σε επαφή με την παράδοση,τον πολιτισμό και την τέχνη. Επομένως, όχι μόνο δεν αναπτύσσονται πνευματικά, αλλά αυτή η έλλειψη πολιτιστικής συνείδησης και αξιών συνοδεύει και διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους σε όλα τα στάδια της ζωής προκαλώντας προβλήματα.
Γι' αυτό ακριβώς το λόγο κρίνεται αναγκαία η λήψη μέτρων και η αφύπνιση όλων των νέων, ώστε να ενδυναμωθεί η σχέση τους με τα πολιτιστικά τους μνημεία. Σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ανθρωπιστική και πολύπλευρη παιδεία. Η εκπαίδευση οφείλει να αποδεσμευτεί από τον τεχνοκρατικό χαρακτήρα της εποχής και να υιοθετήσει μια διαφορετική νοοτροπία και στάση. Πρέπει να καλλιεργεί στους νέους κοινωνικές και ηθικές αρετές, όπως ο σεβασμός, και να τους εφοδιάζει με ένα υγιές σύστημα αξιών διαπλάθοντας το χαρακτήρα τους και προβληματίζοντάς τους γόνιμα και κριτικά. Έτσι, με μια καινούργια αντίληψη και ένα στέρεο υπόβαθρο καλλιέργειας ο νέος σταδιακά θα αποκτήσει και βιωματική σχέση με τα πολιτιστικά μνημεία.
Για να καταστεί αυτό πραγματικό σε πρακτικό επίπεδο, το μάθημα πρέπει να αποδεσμευτεί από την παραδοσιακή δομή του και την αποστήθιση. Η Ιστορία πρέπει να διδάσκεται στηριζόμενη σε διαρκή, ελεύθερη συζήτηση ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και στο μαθητή, στον οποίο θα δίνεται η δυνατότητα να εκφράσει τις προσωπικές του απόψεις.

Σημαντική θα ήταν, επιπλέον, η αφιέρωση ωρών στη διδασκαλία της Ιστορίας της Τέχνης. Μέσα απ' αυτό το μάθημα ο νέος θα γνωρίζει τόσο την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας του όσο και τον πολιτισμό άλλων χωρών. Έτσι, θα εκτιμά σταδιακά και θα σέβεται και την Ιστορία του και των άλλων πολιτισμών και θα απαγκιστρώνεται από το φανατισμό ή τον εθνικισμό.
Παράλληλα, μέσα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα πρέπει να προστεθούν και δραστηριότητες οι οποίες δεν εντάσσονται στα πλαίσια του μαθήματος: Οι επισκέψεις σε μουσεία ή οι εκδρομές σε ιστορικούς χώρους θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη πολιτιστικής συνείδησης. Επιπλέον, η συμμετοχή σχολείων σε εκπαιδευτικά προγράμματα ανταλλαγής μαθητών έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς διευρύνει τους πνευματικούς τους ορίζοντες.
Καθίσταται, λοιπόν, φανερό ότι, παρά τα προβλήματα της εποχής, οι νέοι μπορούν να έρθουν σε επαφή με τα πολιτιστικά μνημεία και να αντιταχθούν στην κρίση της κοινωνίας. Με μια δια βίου παιδεία, η οποία θα ξεκινά από το σχολείο και θα συνεχίζεται σε όλη τη ζωή όλοι θα μπορούν να αναπτυχθούν πνευματικά και να αποκτήσουν πολιτισμική συνείδηση.


Η Έλενα, πρώτη από αριστερά, πέρυσι το καλοκαίρι, όταν "σφραγίζαμε" με αναψυκτικά και κους κους την εκδήλωση για τα αστέρια.

Σχόλια

  1. Είναι κάτι παραπάνω απο ελπδοφόρο να υπάρχει τέτοιος τρόπος σκέψης σε νέους ανθρώπους.,

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο/Η www.katagelies.gr/katagelies/ είπε...
    "Είναι κάτι παραπάνω απο ελπδοφόρο να υπάρχει τέτοιος τρόπος σκέψης σε νέους ανθρώπους."

    Ναι, συμφωνώ απολύτως. Και οφείλω να διευκρινίσω πως το κείμενο αυτό γράφτηκε χωρίς καμιά προετοιμασία στην τάξη σαν έκθεση και δεν έχει παρέμβει ούτε στο ελάχιστο ...ξένος δάκτυλος.
    Να πω, επίσης, για να μη μας πιάνει μαυρίλα με τέτοιες λιακάδες μέρες, πως το κείμενο αυτό δεν αποτελεί σπάνια εξαίρεση. Δε φύεται σαν τα κρινάκια της άμμου στην απόλυτη ερημιά.
    Απ'την άλλη, βέβαια, ας μην είμαστε και τόσο αφελείς να συνδυάζουμε την ποιότητα με την ποσότητα. Ας τη βλέπουμε, τουλάχιστον, να...βελτιώνει τα ποσοστά της..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κι ακόμα, Έλενα, μπορεί να τον "αγαπήσουμε" περισσότερο τον πολιτισμό μας, αν θυμηθούμε πόσες φορές βρήκαν σ΄αυτόν καταφύγιο οι σύγχρονοι διανοούμενοι -ας περιοριστούμε σ΄αυτό το σχόλιο στους Έλληνες διανoούμενους - για να μιλήσουν για τα προβλήματα της εποχής τους, αφού "η φρίκη δεν κουβεντιάζεται" που λέει κι ο Σεφέρης.
    Πολύ γρήγορα να θυμηθούμε κάποια αποσπάσματα:
    "Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
    είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
    δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
    γιατί είναι αμίλητη και προχωράειֹ
    στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
    μνησιπήμων πόνος".
    (Γ.Σεφέρη, Τελευταίος Σταθμός, απόσπ)
    όπου με το "με παραμύθια και παραβολές" έχουμε στο νου μας όλες τις αναφορές στον αρχαίο και νεότερο πολιτισμό που κάνει ο Σεφέρης (πολύ πρόχειρα ας σκεφτούμε και τα "σχολικά" ποιήματα :"Επί Ασπαλάθων...", "Ελένη")
    Να θυμηθούμε, ακόμα, και ένα άλλο απόσπασμα, από το Ρίτσο, τώρα:
    "Ύστερα από την πανωλεθρία των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς
    πάνε πια οι ελεύθερες κουβέντες μας, πάει κι η Περίκλεια αίγλη, η άνθηση των Τεχνών, τα Γυμναστήρια και τα Συμπόσια των σοφών μας.Τώρα βαρειά σιωπή στην Αγορά και κατήφεια κι η ασυδοσία των Τριάντα τυράννων. Τα πάντα (και τα πιο δικά μας)γίνονται ερήμην μας, χωρίς καθολου τη δυνατότητα μιας κάποιας προσφυγής, μιας υπεράσπισης ή απολογίας, μιας έστω τυπικής διαμαρτυρίας. Στη φωτιά τα χαρτιά και τα βιβλία μας κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια. Κι αν γινόταν ποτέ να μας επέτρεπαν να φέρουμε για μάρτυρα κάποιον παλιό μας φίλο, αυτός δε θα δεχόταν από φόβο μήπως και πάθει τα δικά μας - με το δίκιο του ο άνθρωπος"
    (Πέτρες , Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα, σ.49)
    [σημείωση:το ποίημα δημοσιεύθηκε το 1972, στη διάρκεια δηλαδή της δικτατορίας].
    Και ο Ελύτης , στον Ήλιο τον Πρώτο [Στα χτήματα βαδίσαμε...], λέει "Παίξαμε τραγουδήσαμε ήπιαμε νερό
    φρέσκο καθώς ξεπήδαγε από τους αιώνες", γιατί , βέβαια,για τα ζωντανά στοιχεία της παράδοσης , για τις βασικές αξίες και επί της ουσίας πρέπει να μιλάμε ,όταν αναφερόμαστε στον πολιτισμό μας. Αυτές τις βασικές αξίες το μέτρο, δηλαδή, η δημοκρατία, την αρμονία -ανάμεσα σε άλλα- πρέπει να διαφυλάττουμε ή -πια- να διεκδικούμε!

    Υ.Γ Η καλή μας Έλενα στοχεύει με το φωτογραφικό της φακό και ακινητοποιεί τον παρόντα χρόνο. Αυτή τη φορά,όμως, στόχευσε με το κείμενό της και προκάλεσε αλυσιδωτές "κινήσεις"!

    E.Τζέτζου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πράγματι,πολύκαλή η έκθση τησ αδερφής μου!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Έλενα είσαι ηλιόλουστη!
    Συγχαρητήρια!

    Δεν είναι μόνο τι γράφεις είναι κυρίως αυτό που υπάρχει ανάμεσα στις λέξεις. Εννοώ η φιλοσοφική σου στάση ζωής.
    Μου άρεσε τόσο πολύ. Η αδερφή μου στις εισαγωγικές έγραψε 19 έκθεση και 9 Ιστορία. Ήταν αδύνατον να αποστηθίσει. Κρίμα που δεν έφτασε εκεί που ήθελε.
    "Η Ιστορία πρέπει να διδάσκεται στηριζόμενη σε διαρκή, ελεύθερη συζήτηση ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και στο μαθητή".
    Έλενα! Τι ευαισθησία για την πολιτιστική μας κληρονομιά! Μάλλον αυτός ο τόπος έχει μέλλον.
    Σου εύχομαι η ζωή, να σου επιφυλάσσει μόνο χαρές!

    Και σε σένα Διονύση μου,
    ένα ευχαριστώ.
    Καλό απόγευμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αγαπητή μου Έλενα οι διαπιστώσεις σου είναι πέρα για πέρα σωστές.Οι επισημάνσεις των συναδέλφων Δ Μάνεση και Ε Τζέτζου είναι εύστοχες και με καλύπτουν σε μεγάλο ποσοστό.Εγώ θα προσθέσω όχι ποιητικά... αλλά προσωπικά ότι οι νέοι θα πρέπει να ακολουθήσουν την οδό της πνευματικής τους αναβάθμισης και να απορρίψουν κάθε τι πεζό και άχρηστο.Τα πρότυπά τους να έχουν πνευματική βαρύτητα και όχι ελαφρότητα,και να αγαπήσουν την πολιτιστική μας κληρονομιά σαν τον εαυτό τους, απορρίπτοντας τις παντός είδους ξενόφερτες αλλά και γηγενείς νοθεύσεις .Έλενα για άλλη μια φορά αισθάνομαι υπερήφανος για σένα ως δάσκαλός σου γιατί βλέπω ότι το μάθημα της Αστρονομίας που συνεργαστήκαμε είχε άριστο αποτέλεσμα.Καλή επιτυχία Έλενα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Έλενα συγχαρητήρια, να σου ευχηθώ καλή συνέχεια στις σπουδές σου και να συνεχίσεις να είσαι εκτός απο καλή μαθήτρια και καλός άνθρωπος. Σε καμαρώνουμε και καλή τύχη στη ζωή σου. "ΘΑΥΜΑΣΤΗΣ-ΙΣΟΒΙΑ"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τωρα πού ειναι και τι κανει αραγε η ελενα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις