Το Θεώρημα του παπαγάλου

ΝΤΕΝΙ ΓΚΕΤΖ

Το Θεώρημα του παπαγάλου
Μυθιστόρημα για τα Μαθηματικά
μετάφραση Τεύκρος Μιχαηλίδης

Ο Ντενί Γκετζ είναι μαθηματικός , καθηγητής της
ιστορίας των επιστημών στο πανεπιστήμιο Raris VIII
και μυθιστοριογράφος . Συνεργάζεται τακτικά με την
εφημερίδα Liberation όπου δημοσιεύει χρονογραφή-
ματα τα οποία συνδυάζουν την αφηρημένη μαθηματική
σκέψη με κρίσεις για συγκεκριμένα γεγονότα της
πολιτικής και πολιτιστικής ζωής και της καθημερι-
νότητας .
Το ¨ θεώρημα του παπαγάλου ¨ έχει μεταφρασθεί σε
δώδεκα γλώσσες .
……………………………………………………………………………
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ένα γράμμα κάποιου φίλου από τα παλιά , ένα φορτίο
πολύτιμων βιβλίων και ένας φλύαρος παπαγάλος έρχον-
ται να κάνουν άνω κάτω την ήρεμη ζωή των ενοίκων
της οδού Ραβινιάν στους πρόποδες της Μονμάρτης .
Προσπαθώντας να εξιχνιάσουν τον περίεργο θάνατο
του φίλου τους αναζητούν την λύση του μυστηρίου
μέσα στις σελίδες μαθηματικών συγγραμμάτων .
Η παρέα των ηρώων κάνει έτσι ένα ταξίδι στους αιώνες
μέσα από τον μαγικό κόσμο των Μαθηματικών , έναν
κόσμο πολύ πιο ανθρώπινο από όσο αφήνουν να φανεί
οι περίπλοκες εξισώσεις που τον πλαισιώνουν συνήθως .
Το Παρίσι , οι ταξιδιωτικές περιγραφές ,
η περιπετειώδης αφήγηση και τα Μαθηματικά είναι τα
συστατικά στοιχεία αυτού του εκρηκτικού μείγματος
που με την μορφή του μυθιστορήματος μυεί με
διασκεδαστικό τρόπο μεγάλους και μικρούς στον
κόσμο των αριθμών και στη λογική τους .
…………………………………………………………………………..
Από το κεφάλαιο 3
ΘΑΛΗΣ , Ο άνθρωπος της Σκιάς
Ήταν την εποχή του γιου του βασιλιά Γύγη . Κοντά στη
Μίλητο , στην Ιωνία , στις όχθες του Αιγαίου ,
ο Θαλής γυιος του Εξαμύου και της Κλεοβουλίνης ,
περπατούσε στην εξοχή . Ποιος τολμούσε να ξυπνήσει
τον Ιωνάθαν χαράματα Κυριακής πρωΐ ; Βαρβαρότης !
Ήταν η Λέα .
Ανοίγοντας ένα μάτι που θύμιζε μπουλντόγκ ,
ο Ιωνάθαν άρχισε τη μέρα του σκαλίζοντας το σπυράκι
του πηγουνιού του . Όπως πάντα , η πόρτα που χώριζε
τα δύο δωμάτια ήταν ανοιχτή . Η φωνή βραχνή και
ένρινη συνέχισε :
- Ο Θαλής προχωρούσε μέσα στα χωράφια και μια
υπηρέτρια περπατούσε στο πλευρό του .
Δεν ήταν η Λέα . Ήταν το ραδιόφωνο .
Το ραδιόφωνό ΤΟΥ !
- Όσο περπατούσε , ο Θαλής ερευνούσε τον ουρανό .
Δεν ήταν το ραδιόφωνο . Ο Ιωνάθαν πετάχθηκε από
το κρεβάτι του κι έτρεξε προς την πόρτα .
- Έχω παραισθήσεις !
Γαντζωμένος στο κούφωμα , ο παπαγάλος ήταν
φανερά ο ένοχος . Από την άλλη μεριά της πόρτας
η Λέα , άναυδη κι αυτή , κοίταζε το πτηνό , έτοιμο να
συνεχίσει το μονόλογό του . Το αγνόησαν και κατρα-
κύλησαν στη σκάλα . Στη σαλοτραπεζαρία , το ρολόι
έδειχνε έντεκα . Ενώ ο Μαξ συμμάζευε τα υπόλοιπα
του πρωϊνού , ο κ. Ρυς έκανε πως διαβάζει την
εφημερίδα του .
Η Λέα πέταξε :
- Το βρίσκετε πολύ έξυπνο να ξυπνάτε τον κόσμο
κυριακάτικα απ΄ τα χαράματα , χρησιμοποιώντας
έναν παπαγάλο ; Έναν παπαγάλο που επαναλαμβάνει
με ένρινη φωνή όσα του έχετε χώσει στο κεφάλι ;
Χτυπώντας τα φτερά του , ο παπαγάλος την προσπέ-
ρασε και άρχισε να κακαρίζει :
- Δεν επαναλαμβάνω , δεν αναφέρω , δεν πληροφορώ .
ΔΙΗΓΟΥΜΑΙ !
Όπως σας διηγήθηκε ο Αμέλλων – επέμεινε στο ρήμα
διηγήθηκε – ο Θαλής ερευνούσε τον ουρανό για να
ανακαλύψει τα μυστικά της τροχιάς των αστέρων .
Η νεαρή υπηρέτρια που τον ακολουθούσε είδε μια
μεγάλη τρύπα στη μέση του αγρού . Την απέφυγε .
Αντίθετα , ο Θαλής , που συνέχιζε να ερευνά
τ΄ αστέρια , έπεσε μέσα .
¨ Δεν μπορείς να δεις μπροστά στα πόδια
σου και νομίζεις πως θα καταλάβεις τι γίνεται στον
ουρανό ! ¨ του πέταξε καθώς τον βοηθούσε να βγει
από την τρύπα .
………………………………………………………………………….....
( Το βιβλίο αυτό υπάρχει στη βιβλιοθήκη του σχολείου μας )

Από το βιβλίο
ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ
Ευάγγελος Ν. Ρούσσος
Τόμος Α΄
Ιστορική Εισαγωγή
Εκδόσεις : στιγμή

Θαλής ο Μιλήσιος ( 625 - 546 )

Είναι ο αρχαιότερος γνωστός Έλληνας φιλόσοφος και

επιστήμων και αναφέρεται ως ένας από τους Έπτά

σοφούς της αρχαίας Ελλάδας . Με τις πλούσιες για την
εποχή του γεωγραφικές και αστρονομικές γνώσεις του
είναι πολύ πιθανό ο Θαλής να επιχείρησε πρώτος να
εξηγήσει τα ποικίλα , φοβερά και σε πολλά επικίνδυνα
για την προεπιστημονική κοινωνία φυσικά φαινόμενα ,
με την αναγωγή τους σε μια γενική αρχή , που βέβαια
δε θα χρειαζόταν πια να στηρίζεται στη μυθική
παράδοση .
Έτσι , όπως πιστεύεται γενικά , ο Θαλής υπέθεσε σαν
αρχικό δομικό υλικό του κόσμου το νερό . Η ιδιότητα
του νερού να φέρνει μέσα του ζωή και να ευνοεί την
ανάπτυξη της ζωής , όπως διαπιστώθηκε προ-
επιστημονικά και εκφράστηκε παγκόσμια στους μύθους
και στις λατρείες , φαίνεται να προσδιόρισε στη σκέψη
του Θαλή την έννοια του νερού σαν έμβιου ή έμψυχου .
Ωστόσο παραμένει άγνωστο πώς ο Θαλής εννοούσε την
παραγωγή των μορφών του κόσμου από το νερό .
Υπαινιγμό στην προτεραιότητα του σώματος που , κατά
την κοσμογένεση του Θαλή , αναδύεται από το αρχικό
υγρό , αφήνει η μαρτυρία του Αριστοτέλη ,
Περί ουρανού , ότι κατά το Θαλή η γη ¨ ακουμπά
στο νερό ¨ και ότι , ¨ καθώς είναι πλωτή , μένει
στην επιφάνεια όπως ακριβώς ένα ξύλο ή κάτι
τέτοιο ¨ . Η προϊστορία αυτής της διδασκαλίας
φαίνεται στην ησιόδεια Γη , που πρώτη αναδύεται
από το Χάος , σε μύθους σε πλωτά νησιά , όπως η
Αιολία , η Δήλος , η Ρόδος , η Θήρα , στον μύθο της
αναδυόμενης Αφροδίτης . Η κοσμολογία του Θαλή ,
ως πρώτη ελληνική επιστημονική διδασκαλία , φαίνεται
βέβαια απλοϊκή , σχεδόν μυθική , ενσαρκώνει όμως μία
ουσιαστική διαφορά από τις ως τότε ερμηνείες του
κόσμου , που έκαναν την αναγωγή των φυσικών φαινο-
μένων σε κάποια μορφή μυθική με γνωρίσματα προσω-
πικού θεού .
Τώρα το νερό παύει να είναι θεός και αναγνωρίζεται
μόνο ως φυσικό σώμα .
Αυτή η κατάκτηση ίσως δεν είναι άσχετη με τις εκτετα-
μένες ναυτιλιακές επιχειρήσεις των αρχαϊκών
Ελλήνων σ΄ ολόκληρο το πλάτος της Μεσογείου .
Η νέα κοινωνική τάξη που αυτή την εποχή ανεβαίνει και
αμφισβητεί στους γαιοκτήμονες την αποκλειστική νομή
της εξουσίας , αποτελείται από καραβοκυραίους ,
εμπορευόμενους και γενικά επαγγελματίες που αντλούν
την οικονομική , επομένως και την κοινωνική δύναμή
τους από τη θάλασσα . Έτσι η σημασία του υγρού
στοιχείου δεσπόζει στην ιδεολογία της νέας κοινωνίας .
Ο κόσμος της θάλασσας έχει τον πρώτο λόγο ,όχι η τάξη
των γαιοκτημόνων ! Και όταν ο Θαλής υποστηρίζει ότι
η γη πλέει σαν καράβι πάνω στη θάλασσα , πάλι υποδη-
λώνει την ιδεολογία της νέας κοινωνίας : Ο κόσμος της
γης στηρίζεται στον κόσμο της θάλασσας ! Με αυτά τα
ιστορικά δεδομένα είναι εύλογο να φανταστούμε ότι ο
Θαλής είπε αρχήν των πάντων όχι το ύδωρ ή το
υγρόν , αλλά την θάλασσαν .

Η σπουδαιότητα της προσφοράς του Θαλή στα
μαθηματικά βρίσκεται κυρίως στο ότι είναι ο πρώτος
που αναζήτησε μιά λογική θεμελίωση γεωμετρικών
θεωρημάτων .
Τα θεωρήματα που βρήκε είναι απλούστατα :

• Σ΄ένα ισοσκελές τρίγωνο οι γωνίες που πρόσκεινται
  στη βάση του είναι ίσες .
• Οι κατακορυφή γωνίες είναι ίσες .
• Αν σε δύο τρίγωνα η μιά πλευρά του ενός είναι ίση
  με μια πλευρά του άλλου και οι γωνίες που
  πρόσκεινται στην πρώτη πλευρά είναι ίσες , με
  τις γωνίες που πρόσκεινται στην άλλη , τότε τα
  τρίγωνα είναι ίσα .
• Κάθε διάμετρος κύκλου χωρίζει τον κύκλο σε δύο
  ίσα μέρη .
• Κάθε γωνία που εγγράφεται σε ημικύκλιο είναι
  ορθή .

Λέγεται ότι μέτρησε στην Αίγυπτο το ύψος μιάς

πυραμίδας από το μήκος της σκιάς της και ότι
πρόβλεψε μιά ηλιακή έκλειψη ( 28/5/585 π.Χ. ) .
Επίσης υποστήριξε ότι τα ουράνια σώματα έχουν
σύσταση όμοια με τη Γη και ανακάλυψε τη
Μικρή άρκτο .

……………………………………………………..
Τότε είπε και γεννήθηκεν η θάλασσα
Και είδα και θαύμασα
Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ΄εικόνα
και ομοίωσή μου :
Ίπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή
και γαλήνιοι αμφορείς
και λοξές δελφινών ράχες
η Ίος η Σίκινος η Σέριφος η Μήλος
¨ Κάθε λέξη κι από ένα χελιδόνι
για να σου φέρνει την άνοιξη μέσα στο θέρος ¨ είπε
Και πολλά τα λιόδεντρα
που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως
κι ελαφρό ν΄ απλώνεται στον ύπνο σου
και πολλά τα τζιτζίκια
που να μην τα νοιώθεις
όπως δε νοιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου
αλλά λίγο το νερό
για να το ΄χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του
και το δέντρο μονάχο του
χωρίς κοπάδι
για να το κάνεις φίλο σου
και να γνωρίζεις τ΄ ακριβό του τ΄ όνομα
φτενό στα πόδια σου το χώμα
για να μην έχεις που να απλώσεις ρίζα
και να τραβάς του βάθους ολοένα
και πλατύς επάνου σου ο ουρανός
για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη
ΑΥΤΟΣ
ο κόσμος ο μικρός , ο μέγας !
………………………………………………………..

¨ Η ΓΕΝΕΣΙΣ ¨
¨ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ¨
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ