Ο Μάνος Χατζιδάκις, παραμονές εθνικής επετείου.
23 Οκτωβρίου απόψε. Αν ζούσε ο Μάνος Χατζιδάκις, θα έκλεινε τα 84 του χρόνια.
Θέλουμε να τον θυμηθούμε παραθέτοντας το κείμενό του από ένα ραδιοφωνικό σχόλιό του, του 1985. Παραμονές εθνικής επετείου και τότε (17ης Νοέμβρη), προσφέρεται για να κάνουμε συγκρίσεις και να διαπιστώσουμε το διαχρονικά επικαιρικό χαρακτήρα του.
" Οι εθνικές γιορτές έχουν καταντήσει να είναι τελετουργίες χωρίς αντίκρισμα και με αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου είναι πρόσφατα - γιορτάζουμε μόλις τη 12η επέτειο- κι όμως μοιάζει η γιορτή σαν το χρυσό σταυρό που κοσμεί τους λαιμούς νεαρών ερωτιδέων ή ηλιοκαμένων καμακιών. Καμιά επαφή με το ουσιαστικό περιεχόμενο του σταυρού. Στολίδι, ένταση του αισθησιασμού. Έτσι και οι γιορτές του Πολυτεχνείου κατέληξαν σε εκτόνωση, σε κομματικό σφετερισμό και σε συνθήματα άσχετα από το ιδεολογικό περιεχόμενο των γεγονότων που η μνήμη τους συνέθεσε τους επί "εθνικού" επιπέδου εορτασμούς της επετείου. 12η σήμερα, 30ή μεθαύριο, 50ή και θα χαθεί μες στην ανυποληψία των μελλοντικών στολών και επετείων με μερικά λογύδρια στα σχολεία και παρελάσεις στους ασφαλτοστρωμένους δρόμους των ενόπλων δυνάμεων, διαολοστέλνοντας οι στρατιώτες τη γιορτή και την ταλαιπωρία των παρελάσεων κάτω απ'τις επίπονες προετοιμασίες και τις στερήσεις των αδειών τους. 
Όμως το τραγικό δεν είναι αυτό. Το τραγικό είναι που κάθε κυβέρνηση βρίσκει τον τρόπο να συνδεθεί κατευθείαν με τις επετείους αυτές, αγνοώντας τα αληθινά μηνύματα των γεγονότων που τις συνέθεσαν.
Θα θυμόμαστε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και την επί επταετίαν χούντα του με πόσην άνεση οικειοποιούντο τις εθνικές εορτές της 25ης Μαρτίου και της 28ης Οκτωβρίου.Τις ίδιες γιορτές στις οποίες οι εφημεριδογράφοι σήμερα ανακαλύπτουν σοσιαλιστικές τάσεις και προθέσεις των πολεμιστών προγόνων μας του '21 και του '40.
Γι' αυτό νιώθω την ανάγκη να εκμυστηρευτώ. Σέβομαι βαθιά αυτές τις γιορτές γι' αυτούς που χάθηκαν κι όχι για τους εναπομείναντες που προσπαθούν να τις επωφεληθούν στο έπακρον. Τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου μάς παρέχονται με περισσότερες λεπτομέρειες γι' αυτούς που επέζησαν παρά γι' αυτούς που χάθηκαν οριστικά. Οι εναπομείναντες παρελαύνουν επικεφαλής, βγάζουν λόγους, πραγματοποιούν τηλεοπτικές συνεντεύξεις και δεν τους άκουσα ούτε μια φορά να μνημονεύουν αυτούς που χάθηκαν οριστικά, που δεν είναι σε θέση να μιλήσουν σήμερα.
Έτσι έρχεται η σειρά να δούμε από κοντά το τραπέζι ενός Ινδιάνου που αμέριμνος με την παραδοσιακή τεχνική αμύνης υπερασπιζόταν το σπιτικό του και τον τόπο του από τους εισβολείς, ήσυχος για το δίκαιό του και για το θεό του. Όμως οι πιονέροι με το δικό τους θεό κατασκευάσανε ένα δικό τους δίκαιο και κατέκτησαν τους Ινδιάνους. Κι αφού τους εξαφάνισαν, άρχισαν να γυρίζουν ταινίες με το δίκαιο αμφίρροπο ανάμεσα στους Ινδιάνους και τους Αμερικανούς στρατιώτες. Όμως η κατάληψη είχε επιτελεστεί. Η Αμερική στους Αμερικανούς. Και η 17η Νοεμβρίου στους επιζήσαντες. Αύριο -καθόλου απίθανο- μια μελλοντική δικτατορία να οικειοποιηθεί την επέτειο του Πολυτεχνείου ως σύμβολο αντιστάσεως εναντίον των αντιπάλων της. Μήπως δεν έγινε παρόμοια πλαστοπροσωπία στα ανατολικά "σοσιαλιστικά" κράτη; Αγώνες νέων παιδιών μήπως δεν έγιναν σύμβολο εορτασμού τυραννικών καθεστώτων;Τα έχουμε δει αυτά και, τα'χουμε, αλίμονο, συνηθίσει."
( Μ.Χατζιδάκι, Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδ.Ίκαρος, σελ.111-113)
Είδατε; Έτσι όπως γράφει το κείμενό του, αντί να πεις πως τον θυμόμαστε, πιο εύκολα λες πως εκείνος μας θυμάται..
Ανάρτηση για το Μάνο Χατζιδάκι έχει κάνει σήμερα κι η φίλη Roadartist. Μπορείτε να τη δείτε εδώ: http://roadartist.blogspot.com/2009/10/blog-post_23.html
Πόσο επίκαιρος ακούγεται ο λόγος του τώρα που ετοιμάζουμε την εθιμική μας συμβολή στην 28η. Λόγοι, απαγγελίες, παρελάσεις. Ιστορία εθνικού φρονηματισμού και επιφανειακής γνώσης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι όμως...έχω ζήσει και κάτι γιορτές...
1.Ε, βέβαια, κάποιες (πολλές;; ) φορές –εκ των υστέρων - τα γεγονότα
ΑπάντησηΔιαγραφήείτε «κόβονται στα μέτρα» κάποιων
είτε παρουσιάζονται με μεγαλόστομες ρητορείες που αφαιρούν κάθε αλήθεια.
(για να μη μηδενίζουμε, υπάρχει, βέβαια, και η -ισχυρή;- εκδοχή , της τίμιας προσέγγισης).
2.Και να σκεφθεί κανείς πως το ΄85 τα αφιερώματα είχαν –ακόμη- κάτι από τον απόηχο των γεγονότων!
3.Παρόλα αυτά , ακόμα σήμερα, φαίνεται πως τα παιδιά αισθάνονται το Πολυτεχνείο «δικό τους». Πολλές φορές δε θέλουν και δεν κάνουν «ένα βαρετό και επετειακό αφιέρωμα»
Υ.Γ1. Κάτι άσχετο με Χατζιδάκι, αλλά σχετικό με ποιότητα (άρα μάλλον σχετικό!) (κι ό,τι κερδίζεται, καλό είναι!): προχτές , στο γραφείο, έφταναν μελωδικές φωνές από πρόβες:
« Τι ωραία που είναι η αγάπη μου
η χαϊδεμένη από τη μάνα της …»
Λίγο είναι;
Για ΄κείνο το χτενάκι στα μαλλιά...
ΥΓ.2 Τελικά , καλά το λες, Διονύση, μας θυμάται!
Επίσης:
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι ωραία έκπληξη το βιντεάκι!
"Η ολοκληρωτική νοοτροπία,ο αποκλεισμός και οι διακρίσεις,ο μιλιταρισμός,η ψυχολογία μαζικής πειθαρχίας και η αφομοίωση δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με την κατάκτηση της ιστορικής γνώσης και την κριτική προσέγγιση της συλλογικής μνήμης από τους μαθητές.Αν κάτι πρέπει να διδάσκονται υα παιδιά από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι αυτό που χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωναν σtpους δρόμους για τη λήξη του πολέμου.ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΠΟΛΕΜΟΣ,ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΓΗ.Κι αυτό φυσικά δεν μπορεί να γίνει μέσα από την παρέλαση, το αντίθετο μάλιστα..."
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό το κείμενο της απόφασης του Συλλόγου διδασκόντων στο Πρώτο Πειραματικό Δημοτικό Θεσσαλονίκης για μη συμμετοχή του σχολείου στην παρέλαση, η οποία παρέλαση τελικά επιβλήθηκε στα παιδάκια "άνωθεν".
Δυναμώνουν οι φωνές, ο γόνιμος σπόρος της αμφισβήτησης δεν μπορεί παρά να καρπίσει,δικαιώνοντας κάπως τον Μάνο και κυρίως δικαιώνοντας την ιστορική μνήμη.
Εννοείται πως συμπαράτάσσομαι ολόψυχα με τους φωτισμένους δασκάλους της "δύσκολης" Θεσσαλονίκης.
αντιφασιστικούς κι αντιμιλιταριστικούς χαιρετισμούς,Διονύση!
Nα καταργηθούν επιτέλους οι παρελάσεις των σχολείων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα η πρόκληση για μια μικρή, σημαντική, ανέξοδη, αλλάγή στην εκπαίδευση...
Εξαιρετικό το κείμενο που παραθέτει και η Άννα. Μπράβο στους δασκάλους του Πρώτου Πειραματικού Δημοτικού Θεσσαλονίκης
Διονύση, καλά κάνατε και μας θυμίσατε τα λόγια του Χατζιδάκι.Πόσο δίκιο έχει όταν επισημαίνει:
ΑπάντησηΔιαγραφή"Το τραγικό είναι που κάθε κυβέρνηση βρίσκει τον τρόπο να συνδεθεί κατευθείαν με τις επετείους αυτές, αγνοώντας τα αληθινά μηνύματα των γεγονότων που τις συνέθεσαν".
Θα τολμήσει το διαφορετικό η νέα κυβέρνηση;Φοβάμαι πως όχι.
Κι έτσι,
όσο οι φωνές διαμαρτυρίας και αντίδρασης δεν ενώνονται, θα παραμένει ίδια η κατάσταση.
Τυπικά,"καθώς πρέπει",καθ΄υπόδειξη",επιδερμικά,
έτσι όπως κάποιοι νομίζουν ότι εξαντλούν το χρέος απέναντι στην Ιστορία.
Γυριστρούλα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΞέρεις - πια - τις εμμονές μου. Θέλω να κρατάω την τελευταία σου φράση. Για να ξέρω πως μπορώ.
Χαιρετισμούς.
Λίλα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι, περίπου, αυτό που λέγαμε πάνω, με τη Γυριστρούλα. Οι τίμιες προσεγγίσεις, οι εμπνευσμένες.
Είναι, όπως τόσο καλά το επισημαίνεις, και τα...παράπλευρα κέρδη:Να βρίσκεσαι στο σύλλογο και να φτάνουν οι φωνές των παιδιών με όχημα τη μουσική του Μίκη. Όχι, καθόλου λίγο δεν είναι.
Αχα! Το βιντεάκι! Ευχαριστώ, ευχαριστώ - μόνο εσύ ξέρεις! Ο περίφημος μπλόγκερ αγωνίζεται να αποφύγει τον υποβιβασμό :-)
Άννα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως λέγαμε και πιο πάνω, μερικές "συνδέσεις" έχουν ριζώσει στο μυαλό μας. Δες, π.χ: Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γιορταστεί μια επέτειος, να τραφεί η συλλογική ιστορική μνήμη. Κι όμως, αισθάνεται κανείς πως θα αποτελέσει πανελλήνιο θέμα συζήτησης,υψίστης σημασίας, κάποια απόφαση για κατάργηση των σχολικών παρελάσεων. ( Πρβλ τα θέματα των αλβανικής καταγωγής σημαιοφόρων κοκ). Έτσι, τόσο εθισμένοι στους επιφανειακούς συλλογισμούς και χειρισμούς φαίνεται πως είμαστε.
Δες, π.χ, το κείμενο του Χατζιδάκι: Πόσο απλά εύστοχο είναι; Κι όμως. Παραμένει επίκαιρο, γιατί οι ίδιοι μηχανισμοί συνεχίζουν να λειτουργούν και να αναπαράγουν τα ίδια λάθη.
as eon,
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι να'ταν η μόνη - μικρή, σημαντική, ανέξοδη - πρόκληση...Πόσα άλλα εκπαιδευτικά ζητήματα, αν άλλαζαν, έτσι, ανέξοδα, θα μας βελτίωναν θεαματικά την καθημερινότητα της σχολικής μας ζωής;
Αλλά, βέβαια, είναι απαραίτητο κι εμείς να το θέλουμε, να το δείχνουμε, να το απαιτούμε. Το κάνουμε;
Eύα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό αναφέρει κι ο Μάνος. Το πόσο δύσκολο είναι η εξουσία να κάνει αλλαγές ... εις βάρος της. Μια χαρά της πάει το επιδερμικό, το άνευ ουσίας. Απ' την άλλη, αρκετά πράγματα είναι στο χέρι το δικό μας, των εκπαιδευτικών και μάλιστα όσων διδάσκουν την ιστορία. Ὀπως είπαν και παραπάνω κι άλλοι, η Αναστασία, η Λίλα, ας δείχνουμε στους μαθητές μας στοιχεία τίμιας, ουσιαστικής προσέγγισης και ας προσπαθούμε να συμβάλλουμε να αναδεικνύεται μέσα από τα πράγματα η αλήθεια τους.
"Σέβομαι βαθιά αυτές τις γιορτές γι' αυτούς που χάθηκαν κι όχι για τους εναπομείναντες που προσπαθούν να τις επωφεληθούν στο έπακρον. "
ΑπάντησηΔιαγραφήΚρατώ αυτή τη φράση και την προσυπογράφω!
Το βιβλίο "Η μύηση" του Γιώργου Μιχαηλίδη , εκδόσεις Καστανιώτη, ανοίγει πολλά 'παράθυρα". Θα μπορούσαμε,ίσωσ, να αντικαταστήσουμε τις κλασσικές γιορτές με ανάγνωση αποσπασμάτων από αυτό ή άλλο σχετικό βιβλίο....
Οι παρελάσεις από γεννησιμιού τους,που λένε,είναι σύμφυτες με το μιλιταρισμό.Κακόηχα εμβατήρια με παιδαριώδη στιχάκια,αφύσικος βηματισμός νευρόσπαστων,σπαστικό στραβοκεφάλισμα μπροστά σε αγέλαστες κεφαλές "επισήμων",κακόγουστη ομοιομορφία στολής,αλαφιασμένα απ'την ένταση της μαζικής συμμόρφωσης πρόσωπα κ' σώματα...[Τι μας φταίνε τα καημένα!] Η καρικατούρα των μαθητικών παρελάσεων που-κύριος οίδε-ποιο σχεδόν νεκροφιλικό πνεύμα τις συντηρεί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπί φασισμού δε και ναζισμού οι παρελάσεις γνώρισαν μεγάλες δόξες, όπως ήταν φυσικό,προς τέρψιν της βαμπιρικής ορέξεως μανιακών ντούτσε κ' φύρερ που ματοκύλισαν την ανθρωπότητα.Απ' τη δικτατορία του Μεταξά-εξάλλου-περιώνυμου φασίστα ...ελληνικής κοπής επιβλήθηκαν οι μαθητικές παρελάσεις.
Ας ψάξουμε να δούμε πόσο...ωραία ήταν η ζωή τότε!
Αντε,είναι αργά.Καληνύχτα.
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑνώνυμε/η,
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα σε παρακαλούσα να έριχνες μια ματιά στο κείμενο το, ας το πούμε, ιδρυτικό αυτού του μπλογκ. (όπως είναι γραμμένο κάτω από τον τίτλο της αρχικής μας σελίδας)
Στο αντιγράφω:
" Βημα (δια)λογου, χωρος ζεστης συζητησης και νηφαλιας ανταλλαγης αποψεων,εκκολαπτηριο δημιουργικων ιδεων, πεδιο συναντησης μαθητων και καθηγητων, προταση ευθυνης, συμμετοχης, ομαδικοτητας."
Έτσι το έχουμε ορίσει. Τα ανώνυμα κείμενά σου είναι γεμάτα ειρωνεία - δεν κρίνω τίποτ' άλλο απ' αυτά, μπορεί να έχεις δίκιο σε όλα. Η επιθετική, ανώνυμη ειρωνεία ξεφεύγει από το πλαίσιο της συζήτησης, όπως την έχουμε ορίσει κι όπως θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να υπάρχει, ώστε να γίνεται η οποιαδήποτε σύνθεση, ή, έστω, ανταλλαγή απόψεων.
Το επίπεδο του λόγου που υπαγορεύει η ανώνυμη ειρωνεία δεν αφορά αυτό το ιστολόγιο.
Θα σε παρακαλούσα, λοιπόν, αν θέλεις να συμμετέχεις, να σεβαστείς αυτή την αρχή, κάτι που άλλωστε μαρτυρά και στοιχειώδη ευγένεια και σεβασμό προς τους συνομιλητές σου.