«Εγώ δουλεύω με μια πέτρα στο στόμα»

πάμε στην έκθεση του Γιάννη Ρίτσου

στο μουσείο κυκλαδικής τέχνης

" Φύσηξε ξαφνικός αγέρας. Τρίξαν τα βαριά παντζούρια.
Σηκώθηκαν τα φύλλα από το χώμα. Φύγανε, φύγανε.
Έμειναν μόνο οι πέτρες. Πρέπει μ΄αυτά να βολευτούμε τώρα.
Μ΄αυτές, μ΄αυτές ,-ξαναλέει. Όταν η νύχτα κατεβαίνει
Απ΄το μεγάλο μελανί βουνό και ρίχνει τα κλειδιά μας στο πηγάδι,-
Πέτρες μου, πέτρες μου –λέει- να πελεκήσω ένα -ένα
τ΄άγνωστα πρόσωπά μου και το σώμα μου, με το ‘να μου χέρι
σφιγμένο, δυνατά, υψωμένο πάνω από τον τοίχο."
(Μ΄αυτές τις πέτρες, 30.V. 68)

Πέτρες. Πέτρες, ρίζες, ξύλα, τσιγαρόκουτα, υλικά που έβρισκε στη φύση ή που του βρισκόντουσαν πρόχειρα και που με τα πινέλα του τους έδινε ψυχή. Αυτά, ανάμεσα σε χειρόγραφά του και στίχους του, ποιήματα και αποσπάσματα, περιλαμβάνει μια έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης, που επιμελήθηκαν η καλή μας Αγγελική Κώττη, η -και-βιογράφος του Γιάννη Ρίτσου, και η Μαρία Τόλη, επιμελήτρια του μουσείου. Μια έκθεση που συνδυάζει τον ποιητικό στοχασμό του ποιητή και την εικαστική του δημιουργία.

Αντιγράφουμε από το κείμενο του μουσείο Κυκλαδικής τέχνης:

Συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάζει μια έκθεση-αφιέρωμα στον ποιητή της Ρωμιοσύνης.Το αφιέρωμα του Μουσείου επιχειρεί να επισημάνει ένα επιλεκτικό, πλην όμως ενδεικτικό, στοιχείο του ποιητικού του στοχασμού, εστιάζοντας το ενδιαφέρον και στην εικαστική δημιουργία του ποιητή.

Συνειδητά λοιπόν, η επιλογή των εκθεμάτων στράφηκε σε χειρόγραφα, κυρίως ρήσεις ή αποσπάσματα πολύστιχων ποιημάτων με θέματα εμπνευσμένα από το παρελθόν της Ελλάδας, μυθολογικό ή ιστορικό, για το οποίο το ενδιαφέρον του υπήρξε εξαρχής ιδιαίτερα ζωηρό (…) [που] υπογραμμίζουν την ικανότητα του Ρίτσου ν’ αφηγείται και να συνδέει το παρελθόν με το παρόν και, αναπόφευκτα, να συγχωνεύει σ’ αυτά γεγονότα της προσωπικής και πολιτικής ζωής, εθνικές τραγωδίες και σπαραγμούς της νεώτερης Ελλάδας και της εποχής του. Με λίγα λόγια, ο στοχασμός του συλλαμβάνει τη διαχρονικότητα του ελληνισμού αποσπασματικά και στο σύνολό της.

Το αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο συνοδεύεται από φωτογραφίες από τα νεανικά του χρόνια, τα χρόνια της περισυλλογής και της απομόνωσης, τα χρόνια της αναγνώρισης, ενώ μια άλλη ενότητα αναδεικνύει την εικαστική δημιουργία του ποιητή. Πράγματι, όπως δηλώνουν κάποιοι από τους μελετητές του, ο Ρίτσος ανταποκρίθηκε στη ζωή με τη ματιά του ζωγράφου.

Η ζωγραφική λοιπόν προσέγγιση στο έργο του διαπιστώνεται από την προτίμηση του ποιητή στη φυσική αναγλυφή κάποιων υλικών όπως οι ρίζες, τα κόκαλα και κυρίως οι πέτρες, τα βότσαλα και τα χαλίκια, άφθονα στα ξερονήσια, ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε σε ώρες απομόνωσης, ίσως από τη «... γενική ανάγκη της έκφρασης που αντιμάχεται τη φθορά και τη μοναξιά...».

Η πέτρα, το βότσαλο, το χαλίκι ήταν τα υλικά της ζωγραφικής του Γιάννη Ρίτσου, ήταν «η άφθονη πρώτη ύλη που πάνω της μπορούσες μ’ ενα μαρκαδόρο ή με λίγη σινική μελάνη να εγγράψεις ή να υπογραμμίσεις αυτό που η ίδια η πέτρα υπαγόρευε...».
Στις πέτρες λοιπόν του Γιάννη Ρίτσου, που παρουσιάζονται στην έκθεση, βλέπει κανείς να παρελαύνουν μορφές μοναχικές ή πολυάνθρωπες, μετωπικές ή συνομιλούσες, άλλοτε ερωτικά συνταιριασμένες, μορφές αρχαϊκές που αντέχουν στον χρόνο.
Όλα τα εκθέματα του αφιερώματος προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, το οποίο με προθυμία ανταποκρίθηκε στον δανεισμό τους."

Η πρόταση, λοιπόν, γίνεται για την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2009, στις 11.30΄. Ελπίζουμε πως θα είμαστε η θεωρητική κατεύθυνση και τα παιδιά μας που την περσινή σχολική χρονιά, μαζί με τους συμμαθητές τους του 10ου Λυκείου Πειραιά, παρουσίασαν στο Μουσείο Μπενάκη την παράσταση "Α, να 'σαι ήλιος, να χαρίζεις φως" - ένα αφιέρωμα στο Γιάννη Ρίτσο. Και ελπίζουμε να έχουμε μαζί μας την Αγγελική Κώττη να μας ξεναγήσει στους θησαυρούς του ποιητή. Ποιος άλλος θέλει να είναι παρέα μας;
Θα επανέλθουμε μετά την επίσκεψη, με τις εντυπώσεις νωπές.

οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Γιάννη Ρίτσου που φυλάσσεται στο Μουσείο Μπενάκη

και έχουν παρθεί από τα παιδιά της περσινής εκδήλωσης για το Ρίτσο,

όταν το Μουσείο Μπενάκη ευγενικά μας έδωσε την άδεια και μας πρόσφερε αυτή τη μοναδική εμπειρία.

( Αγγελική, Λιάνα, Δημήτρη, ακόμα σας ευχαριστούμε!)