Ο Σωκράτης και η αμερικανική δημοκρατία

Γράφει ο Νίκος Κατσιαούνης, της Β΄λυκείου


David Jacques-Louis ( 1748- 1825) " Ο θάνατος του Σωκράτη"

Στο φύλλο της Καθημερινής της 3/1/2010 παρατέθηκε ένα άρθρο της ξένης εφημερίδας " the economist" σχετικά με τη θέση του Σωκράτη στη σύγχρονη αμερικανική δημοκρατία.
Εκεί υποστηρίζεται ότι, εάν ζούσε ο Σωκράτης θα επισήμαινε κάποιες ομοιότητες μεταξύ αθηναϊκής και αμερικανικής δημοκρατίας, θα έβλεπε μια ζωντανή δημοκρατία που όμως ο ίδιος θα απεχθανόταν λόγω των άξεστων και φιλήδονων κατοίκων.

Θα χρησιμοποιούσε τις ίδιες μεθόδους για να βρει την αλήθεια, κάτι που όμως θα έφερνε τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα και την ίδια τύχη που του είχαν επιφυλάξει στην αρχαία εποχή και οι Αθηναίοι, οι οποίοι εκτέλεσαν ένα 70χρονο γέροντα που ενοχλούσε με αυτά που έλεγε.
Θεωρείται ότι η μεγάλη του συνεισφορά έγκειται στο παράδειγμά του. Αφιέρωσε τη ζωή του στην αναζήτηση της σοφίας, ενώ η οικογένειά του σχεδόν λιμοκτονούσε. Στο τέλος θυσιάστηκε για τις ιδέες του, παρά το γεγονός ότι είχε τη δυνατότητα να αποδράσει.

Αν ζούσε σήμερα, ο αρθρογράφος πιστεύει ότι θα επιβεβαίωνε τις εδραιωμένες του πεποιθήσεις για την ανοησία του "δημοκρατικού διαλόγου". Θα θεωρούσε τις υστερικές φωνές των "παραθύρων" των τηλεοράσεων και των πολιτικών συγκεντρώσεων εριστικές, που αποσκοπούν απλώς στο να υπερισχύσουν έναντι των αντιπάλων τους. Στο δημοκρατικό διάλογο δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, αλλά κοινή αναζήτηση. Η σωκρατική διαλεκτική είναι η πιο δύσκολη μορφή διαλόγου και η πιο μακρινή από τη σύγχρονη αμερικανική κοινωνία.

Επιπλέον ο Σωκράτης έτρεφε σεβασμό στη Σπάρτη, το μεγαλύτερο εχθρό της Αθήνας. Έτσι παρομοιάζεται με ένα σύγχρονο αμερικάνο διανοούμενο που θα εκφραζόταν θετικά προς την ΕΣΣΔ ή τους
ισλαμιστές τρομοκράτες.

Η δόξα του Σωκράτη οφείλεται στην εντιμότητα, το γενναίο αντικομφορμισμό του και την αποφασιστικότητά του να σκέφτεται ως ελεύθερος πολίτης και όχι ως μέρος του όχλου. Η αντίδραση της Αθήνας υπήρξε υπερβολική, αλλά μήπως κάτι ανάλογο δε συμβαίνει στον κόσμο με τα βασανιστήρια υπόπτων για τρομοκρατία;


Τελικά το άρθρο ολοκληρώνεται με το εξής συμπέρασμα: Άνθρωποι όπως ο Σωκράτης δοκιμάζουν τα όρια των δημοκρατιών και, όταν αυτές αποτυγχάνουν στη δοκιμασία, η κληρονομιά του Σωκράτη τους υπενθυμίζει για πάντα το δρόμο της αρετής.
Αυτά γράφει ο αρθρογράφος του "the economist".
Τα σχόλια δικά σας.

Σχόλια

  1. Καταπληκτικό το πώς ακόμα και σήμερα ο Σωκράτης προκαλεί αντιπαραθέσεις και ενδιαφέρον για το πρόσωπο του.Είναι δείγμα μεγάλου φιλοσόφου, δεν συμφωνείτε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ενας καθηγητης, Νικο, μας ελεγε οτι οταν ακουμε το ονομα του Σωκρατη θα πρεπει να σηκωνομαστε ορθιοι... Τοσο μεγαλο τον θεωρουσε...Και οχι αδικα!Οι θεωριες του μας αποσχολουν ακομα κ σημερα, τις χρησιμοποιουμε καθημερινα και προσφερε τοσα στον πολιτισμο μας...

    Ωστοσο δε νομιζω να εχει κανενα κοινο με τους Αμερικανους...Κανενα ομως...Πως ενας τετοιος ανθρωπος γεματος αρετη και σοφια, γεματος μετριοφροσυνη και αγαπη θα μπορουσε να θυμιζει αμερικη. Μια χωρα εκδικητικη και αφρονη;;;Μια χωρα αντιδημοκρατικη -για μενα- θα μπορουσε να συγκριθει με τον μεγαλο Σωκρατη;;;
    Δε φταιει ο λαος της Αμερικης μονο. Φταινε οι "Μεγαλοι" της χωρας τους....
    Αν ζουσε ο Σ. θα μας επαιρνε και θα μας σηκωνε...-_-
    σημ:εγω παντως προτειμω τον Αριστοτελη.......(γενικα)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. "Κι ήρθε η φωνή του γέρου,
    αυτή την ένιωσα πέφτοντας στην καρδιά της μέρας
    ήσυχη,σαν ακίνητη.
    "Κι ά με δικάσετε να πιώ φαρμάκι,ευχαριστώ.το δίκιο σας θα 'ναι το δίκιο μου.πού να πηγαίνω γυρίζοντας σε ξένους τόπους,ένα στρογγυλό λιθάρι.Το θάνατο τον προτιμώ.
    ποιος πάει για το καλύτερο
    ο θεός το ξέρει".

    Η φωνή του Σεφέρη ήσυχη,σαν ακίνητη.
    Και συνεχίζει ποιώντας "στοχαστικές προσαρμογές"

    "Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν'αντικρίσετε τον ήλιο.
    Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε
    ν'αντικρίσετε τον άνθρωπο."

    Η σωκρατική ειρωνεία σ'όλο της το ποιητικό ήσυχο μεγαλείο γελοιοποεί ναρκισσιστικές-αστείες αναγωγές-αδαών αρθρογράφων, περίτρομων απολογητών της κρίσης του συστήματος που υπηρετούν.Ο ...Σωκράτης "τους μάρανε"!
    Η όποια σχέση τους με τον Σωκράτη είναι αυτή "του φάντη με το ρετσινόλαδο",καταπώς το λέει ο -πριν την επέλαση των βαρβάρων-σωκρατικός μας τρόπος.Αυτός που άνθιζε ειρωνεία στα καφενεία της επικράτειας.Που σπινθηροβόλαγε αστραπές στα θρανία των εφήβων.
    Επιτέλους,Νίκο,τέρατα γέννησαν οι καπιταλιστικές τους βεβαιότητες,όσα κι οι εθνικιστικές μας ιδεοληψίες.Ο Σωκράτης απλώς θα ξεκαρδιζόταν στα γέλια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Η Αμερική ψάχνει για πνευματικά και πολιτικά ερείσματα στην κλασική αρχαιότητα από την ίδρυσή της και εξής. Το θέμα είναι ότι μπορεί αυτή η χιλιοαμφισβητημένη από τη διανόησή της κλασική αρχαιότητα να εμπνέει και να προκαλεί προβληματισμούς. Για μας εδώ είναι ακόμα ή αντικείμενο...λαγνείας ή απόρριψης.
    Ευχαριστούμε,νίκο, για την ενημέρωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. είναι τελικά κατάντια να έχουν περάσει τόσα λαμπρά πνεύματα από τούτο τον τόπο, που κάνουν ακόμα και σήμερα την παγκόσμια κοινότητα να αναζητά παραδείγματα μιμήσεις στην αρχαία ιστορία μας και παραδείγματα αποφυγής στην νεότερη.

    Καλή χρονιά σε όλους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ο Σωκράτης είναι πάντα στην πρωτοπορία, ανάβοντας σήματα πορείας προς τη Γνώση!

    Πάντα μαθαίνω από εσάς!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κ. Ζωγάκη ο Σωκράτης δεν θα ξεκαρδιζόταν στα γέλια μόνο με αυτούς, αλλά και με το αντίθετο στρατόπεδο και η ιδεολογία.Ο νοών νοείτω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Επιτρέψτε μου την αιρετική παρατήρηση πως από τον πνευματικό κύκλο του Σωκράτη ξεπήδησαν οι περισσότεροι από τους τριάκοντα τυράννους, αυτοί δηλαδή που σκότωσαν την αθηναϊκή δημοκρατία. Είναι πολύ διαφωτιστικό, μεταξύ πολλών άλλων, το βιβλίο του Καρλ Πόπερ "Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της". Σας το προτείνω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Περάστε από τα Όνειρα με θέα παρακαλώ. Έχω κάτι για σας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ego tha protina na afisoume tous amerikanous kai tn antiamerikanismo.Exw varethei na akouw poso vlakes einai oi amerikanoi kai poso iberialistes kai kai kai...ok einai!

    As milisoume ligo gia ta tou oikou mas.Ellada 2010.ti th elege o Sokratis gia tin poiotita tis dimokratia mas?

    Ti th elege o Sokratis gia tin parakmi tou koinovouleutismou?(thimizw pos i athinaiki dimokratia einai isos to xaraktiristikotero paradigma amesis dimokratias)Ti th elege gia ta dis klemmenou dimosiou xrimatos?Pia th itan isos i gnomi tou gia tous politikous mas,tous kratoundes,tous polites,tn paideia mas?Ti tha elege gia ta kommata, ta paixnidia exousias,ti diaploki...

    Ti tha elege o Sokratis gia tous neous mas?Ti th elege gia autous pou vgenoun stous dromous?ti th elege gia autous pou tous katakrinoun apo tous volikous kanapedes tous?...

    polles erotiseis...elpizo na mi sas kourasa.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αγαπητέ Δημήτρη αυτό που είπες στο να αφήσουμε τους Αμερικάνους και να ασχοληθούμε με την χώρα μας είναι μεν σωστό,αλλά στο καιρό αυτό(τον τελευταίο της Αμερικάνικης παντοδύναμίας και απόλυτης υπερδύναμης)πως θα μπορούσαμε να αφήσουμε την ακόμα υπερδύναμη απ' έξω τη στιγμή που μυστικές αποφάσεις της ακόμα επηρεάζουν εμάς?Και όσον αφορά τον Σωκράτη βλέπωντας όλα αυτά τα προβλήματα που μας ταλανίζουν,αφού θα έριχνε το γέλιο της αρκούδας είτε για να μας εκνευρίσει όπως συνήθιζε είτε επείδη πράγματι του φαινόμασταν γελοίοι,θα προσπαθούσε με τις γνωστές μεθόδους του και την αστήρευτη επιμονή και υπομονή που τον διέκρινε να μας βοηθήσει να λύσουμε τα προβλήματα μας.Εσύ και όλοι οι υπόλοιποι τι λέτε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Λοιπον πρεπει να παψουμε να θεωρουμε την αρχαιοτητα ως ιδανικη και εξιδανικευμενη... Δεν ηταν η τελεια πολιτεια οπως αυτη που ονειρευοταν ο Πλατων...
    Υπηρχαν και τοτε αδικιες, διαφθορα, δωροδοκιες..(φανερο παραδειγμα αδικιας η αποφασιση κατα του Σ.)
    Δε διαφερουμε και πολυ ξερετε... Ειμαστε βεβαια χειροτεροι.Μα πιστευω οτι δεν μπορει να υπαρξει συγκριση αναμεσα σε μας και το τοτε..
    Διαφορετικα χρονια και συνηθιες...
    Ο Σ. παντως θα μας βοηθουσε μα ... εμεις παλι θα τον αδικουσαμε....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Νίκο,
    Κατάφερες πάλι και την άναψες τη φωτούλα σου!! Δικαιολογημένα, λοιπόν, σχολιάζεις πως "ακόμα και σήμερα ο Σωκράτης προκαλεί αντιπαραθέσεις".
    Η αλήθεια είναι πως για πολλούς λόγους η αρχαιογνωσία στον τόπο μας είναι αρκετά έως πολύ προβληματική και ο καθένας κατά καιρούς την περνάει από το φίλτρο της δικής του επιλογής. Έτσι είναι (οι αρχαίοι..), εάν έτσι σας αρέσει, που θα έλεγε κι ο Σακεσπίρος...
    Πολυσυζητημένος κι ο Σωκράτης, δύσκολα να τον χωρέσουν τα καλούπια που του έχουμε φτιάξει. Πράγματι, το βιβλίο αναφοράς που προτείνει ο Θερσίτης, το βιβλίο του Πόπερ, προσφέρει μιαν άλλη οπτική στον τρόπο που βλέπουμε τη διδασκαλία των Σωκράτη-Πλάτωνα. Χαρακτηριστικό και για την ιδιαίτερη οπτική του γωνία το βιβλίο του Βάρναλη, "Η αληθινή απολογία του Σωκράτη".

    Όπως και να'χει, μπορούμε να αναγνωρίσουμε το κριτικό δαιμόνιο, μπορούμε να μεταφέρουμε, Δημήτρη, αυτή την αλογόμυγα (όπως τον χαρακτήριζε ο συγκαιρινός του Αριστοφάνης) στα καπούλια της νεοελληνικής κοινωνίας, ώστε να δούμε κριτικά τα συμπτώματα και τα μύρια προβλήματά της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Κ. Μάνεση δεν άναψα καμία φωτούλα,απλώς έγραψα για κάτι που ήταν εδιαφέρον Τόσο κακό είναι?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ο Σωκράτης-ας θυμηθούμε εκείνο το "έν οίδα,ότι ουδέν οίδα"-απεχθανόταν κάθε λογής ναρκισσιστικές βεβαιότητες.Ξετίναζε τη σκόνη την κατακαθισμένη σε τεμπέλικες συνειδήσεις,την τόσο βολική για τις "φαύλες πολιτείες" παντός καιρού κι απόχρωσης, με μόνο του όπλο τη δύναμη του νου-τη διαλεκτική,την ειρωνεία,το "ένδον σκάπτε".Και βέβαια,Νίκο,υπήρξε υπόδειγμα δασκάλου,με το οποίο κοκινίζουμε αν συγκριθούμε.
    Πάντως οι αυθεντικοί διανοούμενοι σε κάθε εποχή ποτίζονται με άφθονο κώνειο.Κι ωστόσο ο Λόγος τους "σπέρνει γενεές εις τους αιώνας των αιώνων".

    [θα τα πούμε κι αύριο στη Λέσχη.Ο Καζαντζάκης με το δικό του τρόπο μας δίνει πολλές αφορμές για προβληματισμό στα της ζωής κ' των ανθρώπων.Καλή σου μέρα.]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Φωτούλα...με την καλή έννοια, Νίκο! Τι ήθελες; "Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές", που λέει κι ο ποιητής;
    Σ' αφήνω τώρα να διαβάσεις το Ζορμπά, να έχουμε να λέμε αύριο. Θα είμαστε, άραγε, στην ίδια παράταξη; :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις