Από κάπου πρέπει να αρχίζουμε..

Η κραυγή, του Edvard Munch

Σήμερα όλοι μας, ένα χρόνο μετά την απάνθρωπη δολοφονία ενός παιδιού, τιμάμε τη μνήμη του. Και χρειάζεται να ενδοσκοπήσουμε με περίσκεψη, ειλικρίνεια και θάρρος, στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τις γενεσιουργές αιτίες της βίας που μας σόκαρε τον περασμένο Δεκέμβρη. Με θάρρος και ειλικρίνεια, γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που συνειδητοποιούμε πως κι εμείς είμαστε φορείς της, είμαστε κομμάτι της. Αναλογιστείτε μόνο τις καταστάσεις που ζούμε στο σχολείο μας τις τελευταίες μέρες στο σχολείο μας. Πώς θα ερμηνευτούν οι βίαιες αντιδράσεις και συμπεριφορές; Πώς θα θωρακιστούμε ώστε να μην ξανασυμβούν στο μέλλον, στο άμεσο μέλλον που εξαρτάται από μας τους ίδιους;

Από τα πολλά ενδιαφέροντα άρθρα που συναντάει κανείς αυτές τις μέρες στον τύπο, επιλέξαμε αυτό του Παύλου Τσίμα, από τα χτεσινά Νέα (5-12-2009). Κυρίως για να προβληματιστούμε σε σχέση με την απάντηση-υπόθεση που δίνει στην τελευταία του παράγραφο. Και να βοηθηθούμε να προσδιορίσουμε την αρχή των νέων μας προσπαθειών τοποθετώντας τις σε στέρεες βάσεις.

Επέτειος μετά φόβου

"Ξημερώνει η επέτειος της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου και τη χώρα ζώνει ο φόβος. Όχι η θλίψη για το χαμένο παιδί. Όχι η έγνοια για τους χιλιάδες συνομηλίκους του που βγήκαν πέρυσι στους δρόμους εν πλήρει συγχύσει αλλά με γνήσια οργή και μοιάζουν τώρα κάπως απορημένοι με τον εαυτό τους και την εμπειρία τους. Ούτε η προσπάθεια να καταλάβουμε, έστω και καθυστερημένα, τι συνέβη πέρυσι τον Δεκέμβριο. Να καταλάβουμε αν ήταν μια τυχαία και μεμονωμένη «αστοχία υλικού» ο πυροβολισμός ενός αστυνομικού, στα καλά καθούμενα, εναντίον μιας παρέας ανήλικων παιδιών ή σύμπτωμα μιας ασθένειας που ενδημεί. Να καταλάβουμε επίσης ποια δύναμη έβγαλε στους δρόμους τόσες χιλιάδες νέους ανθρώπους να διαδηλώνουν με πάθος αλλά δίχως αίτημα, να κινητοποιούνται μαζικά αλλά δίχως σαφή στόχο. Να καταλάβουμε, τέλος, και ποιοι λόγοι επέτρεψαν να συντελεστεί η υφαρπαγή (μετά φόνου) της αυθόρμητης διαμαρτυρίας των πολλών, από δράκες «Ασσασίνων», της φωτιάς και του Καλάσνικοφ.

Τίποτε από αυτά δεν συζητεί η πόλις. Μόνο φοβάται. Φοβάται μήπως ξαναζήσει μέρες και νύχτες επιδρομών, λεηλασιών και αίματος. Φοβάται μήπως η βία κάνει ξανά κατάληψη στους δρόμους. Κι αυτός ο φόβος με τον οποίο περιμένει η χώρα το μνημόσυνο ενός εφήβου είναι ήδη μία ήττα.

Το βέβαιο είναι πως ό,τι κι αν συμβεί φέτος στην επέτειο των περυσινών Δεκεμβριανών, είτε επιβεβαιωθούν είτε όχι οι προβλέψεις για ένα νέο ξέσπασμα της βίας, δύσκολα αυτό θα εγγραφεί ξανά στην πολιτική και κοινωνική μας ατζέντα ως σημαντικό γεγονός. Θα είναι, μάλλον, γεγονός του αστυνομικού δελτίου- περισσότερο ή λιγότερο σημαντικό. Στην ατζέντα της πόλεως παραμένει ωστόσο εγγεγραμμένη η απορία για όσα συνέβησαν πέρυσι και ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να ξεδιαλύνουμε και να ερμηνεύσουμε.

Η συζήτηση, δειλά δειλά, στο περιθώριο άνοιξε ξανά αυτές τις ημέρες(...). Από όλα τα ερωτήματα ξεχωρίζω ένα που ετέθη από τον καθηγητή Στ. Καλύβα. Αν ο περυσινός Δεκέμβριος ήταν μια εξέγερση που εξηγείται από τα οικονομικά, ψυχολογικά ή ηθικά αδιέξοδα που βιώνει η νεολαία (η νεολαία ολόκληρη, γενικώς και αδιακρίτως;) γιατί δεν σημειώθηκαν αντίστοιχες εξεγέρσεις σε χώρες που έχουν συγκρίσιμα με της Ελλάδας προβλήματα; Και γιατί η μόνη χώρα που έζησε κάτι ανάλογο είναι η Γαλλία, όπου όμως στην εξέγερση μετείχαν μετανάστες δεύτερης γενιάς και όχι τέκνα της ιθαγενούς μεσαίας τάξης;

Ενδιαφέρον ερώτημα, το οποίο επιδέχεται πολλές εκδοχές απαντήσεων. Μία θα μπορούσε να είναι ότι σε καμία άλλη ίσως χώρα από αυτές που έχουν ανάλογα προβλήματα δεν είναι τόσο απομειωμένη η εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς μέσω των οποίων οι κοινωνίες διαπραγματεύονται τα προβλήματά τους και τις αντιθέσεις τους και η εμπιστοσύνη προς τους κοινούς κανόνες και τη δίκαιη και αποτελεσματική εφαρμογή τους.

Αν η απάντηση- υπόθεση είναι σωστή, ξέρουμε τουλάχιστον από πού πρέπει να αρχίσουμε."

Ελπίζουμε το άρθρο να αποτελέσει αφορμή για μια γόνιμη συζήτηση τόσο σε γενικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο της κοινής ζωής μας στο σχολείο.