Περί κοινωνικής ευθύνης

Αθήνα

Πράγα

Σκέψεις του καλού δημοσιογράφου Χρήστου Μιχαηλίδη, από ένα άρθρο του στη lifo (30.10.09), σχετικά με το θέμα της κοινωνικής ευθύνης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών σε κοινωνικά ζητήματα σήμερα, με την ελπίδα να οδηγήσουν τόσο σε γόνιμη συζήτηση, όσο και σε άμεση (αντί)δραση.
Γράφει, λοιπόν, ο Χ. Μιχαηλίδης:



Γαϊδούρια και Γραφικοί
Η αιώνια πάλη του καλού με το κακό...

Μια φίλη βρέθηκε τις προάλλες σε ακριβό εστιατόριο των βορείων προαστίων της Αθήνας. Ψάρι τρως εκεί, και το πληρώνεις χρυσάφι. Οι πελάτες είναι από εκείνους που αντέχει η τσέπη τους, αλλά όταν έρχεται ο λογαριασμός όλο και κάποιος θα αναφωνήσει «ρε παιδιά, ούτε στο Λονδίνο δεν πληρώνεις τόσα».

Δυστυχώς, η παράλογη χρέωση (σχεδόν σε όλους τους τομείς) δεν είναι το μόνο άθλημα στο οποίο διαφέρουμε από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Στο ίδιο εστιατόριο που βρέθηκε η φίλη, κάποιοι της παρέας, βλέποντας και αρκετούς άλλους τριγύρω να κάνουν το ίδιο, άναψαν τσιγάρο. Εκείνη τους υπενθύμισε ότι απαγορεύεται, αλλά εισέπραξε ομαδική αποδοκιμασία. Όταν διαμαρτυρήθηκε δε στον ιδιοκτήτη του καταστήματος, έλαβε την απάντηση «και τι θέλετε να κάνω εγώ, αφού όλοι καπνίζουν;». Η φίλη επιτόπου πήρε τηλέφωνο την «υπηρεσία καταγγελιών». «Πόσοι καπνίζουν;» τη ρώτησε ο άνθρωπος στην άλλη άκρη της γραμμής. «Ένας-δύο, ή περισσότεροι;». Αντιμέτωπη με αυτή την ηλίθια απορία (λες και έχει σημασία εάν παρανομούν ένας ή χίλιοι), η φίλη έκλεισε το τηλέφωνο και παραδόθηκε στη χλεύη των άλλων και στη δική της, πικρή σιωπή.

Η απαγόρευση του καπνίσματος που, μας αρέσει-δεν μας αρέσει, είναι νόμος του κράτους, είναι μία ακόμη από τις χιλιάδες «μη αντιμετωπίσιμες» πια, βαριές αρρώστιες αυτού του τόπου και των περισσότερων πολιτών του.

Ένας καλός φίλος, νομικός, λέει ότι η κατάσταση είναι πλέον «μη αντιμετωπίσιμη», επειδή οι παρανομούντες είναι περισσότεροι από τους νομοταγείς. Τι να σου κάνει, φερ' ειπείν, η αστυνομία, για την παράνομη στάθμευση, όταν σε όλους τους δρόμους, και ανεξαρτήτως σηματοδότησης υπάρχουν αυτοκίνητα που είναι σταθμευμένα εκεί όπου δεν πρέπει να είναι; Πώς να αντιμετωπίσεις, πάλι, το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, όταν «εμπλέκονται» σ' αυτό οι περισσότεροι εργαζόμενοι πολίτες;

Έχω γίνει κουραστικός τον τελευταίο καιρό «γκρινιάζοντας» συνέχεια για όλους εκείνους που παρκάρουν σε θέσεις αναπήρων, ή κλείνουν ράμπες απ' τις οποίες περνούν τα αναπηρικά καροτσάκια, ή τις ειδικές διαγραμμίσεις στις πλάκες των πεζοδρομίων για να διευκολύνονται στο περπάτημά τους οι τυφλοί. Δεν θα το αφήσω όμως το θέμα, γιατί αυτή η συμπεριφορά, η γαϊδουρινή, είναι μία από τις μεγαλύτερες προσβολές που μπορεί να αισθάνεται κάποιος, ο οποίος θέλει ακόμα να πιστεύει πως ζει σε έναν πολιτισμένο τόπο. Δεν θα το αφήσω, επίσης, γιατί εκείνοι που είναι υπεύθυνοι για να «κυνηγήσουν» τους παρανομούντες δεν συγκινούνται με μια «πρώτη καταγγελία», και ελπίζουν, βάσιμα τις πιο πολλές φορές, ότι «θα γράψει αυτός, θα γράψουν και πέντε-έξι άλλοι, και θα ξεχαστεί το θέμα».

Η Ελλάδα μας έχει την πιο μεγάλη συλλογή «ξεχασμένων παρανομιών» στον κόσμο. Έχει, επίσης, και τη μεγαλύτερη συλλογή μη κοινωνικά ευαισθητοποιημένων πολιτών. Όλες οι κοινωνίες που προοδεύουν στηρίζονται εν πολλοίς σ' αυτόν ακριβώς τον βαθμό της «κοινωνικής ευθύνης» που έχουν οι πιο πολλοί πολίτες τους - παντού υπάρχουν γαϊδούρια, αλλά είναι λίγα, μειοψηφία, όχι «όλο το κοπάδι».

Η κοινωνική ευθύνη προϋποθέτει τη γενικότερη παιδεία που εμείς δεν διαθέτουμε. Την επικαλούμαστε, λέμε ότι όλα είναι «θέμα της», αλλά δεν την έχουμε. Είναι μία διαρκής «διαδικασία», που σου έρχεται αυθόρμητα, φυσιολογικά - δεν είναι, απλώς, μία καλή χριστιανική πράξη, ή μια ωραία... φιλανθρωπική ενέργεια της στιγμής. Η κοινωνική ευθύνη ενέχει και την έννοια της αλληλεγγύης, που επίσης εδώ είναι ανύπαρκτη. Όταν, κάθε μέρα, εκατό κυρίες που πάνε σε ένα κομμωτήριο στην οδό Χαριλάου Τρικούπη στην Κηφισιά παρατάνε τα αυτοκίνητά τους επάνω στον κύριο αυτόν οδικό άξονα, κάνοντας κόλαση, πολλές φορές, τη ζωή των άλλων που κινούνται σε αυτόν, σίγουρα δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει «αλληλλεγγύη» - έννοια άμεσα συνυφασμένη, βεβαίως, και με εκείνη του «σεβασμού».

Πριν 3 χρόνια, θυμάμαι, πέρασα, χάριν ενός δημοσιογραφικού ρεπορτάζ, τρία βράδια στα επείγοντα περιστατικά και σε νοσηλευτικές μονάδες του ΚΑΤ - του νοσοκομείου των τροχαίων, όπως είναι γνωστό σε πολλούς. Διαπίστωσα ιδίοις όμμασι, και άκουσα πολλές φορές όλα αυτά που ήδη ξέρουμε και που κατά καιρούς συζητάμε στις παρέες μας: ότι είναι άπειρες οι οικογένειες της Ελλάδας που έχουν διαλυθεί εξαιτίας τροχαίων που θα μπορούσαν εύκολα να είχαν αποφευχθεί.

Μιλάμε για ανθρώπους -πολλά νέα παιδιά, δυστυχώς- που οδηγούσαν υπό την επήρεια αλκοόλ, που κατανάλωσαν σε νυχτερινά κέντρα. (Σε αυτά τα ίδια νυχτερινά κέντρα, που, για να παρακάμψουν σήμερα την απαγόρευση του καπνίσματος, «σπάνε» τα μαγαζιά τους σε πολλές μικρές «εταιρείες», ώστε να εμπίπτουν στην εξαίρεση των «70 τετραγωνικών», και να πετύχουν κάπνισμα παντού!) Μιλάμε για ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους οδηγούσαν χωρίς κράνος ή ζώνη ασφαλείας. Ανθρώπους, τέλος, που «μάλλον πήραν το δίπλωμά τους πολύ εύκολα», όπως μου είπαν πολλοί συγγενείς με τους οποίους μίλησα.

Κοινωνική ευθύνη είναι, επιτέλους, κάποιοι να αντιδράσουν, έντονα και συνεχώς, σε όλα αυτά. Κι ας χαρακτηριστούν γραφικοί!

Εσείς; Πώς θα ορίζατε την κοινωνική ευθύνη; Πού βλέπετε να είναι απούσα; Τι δράσεις έχετε να προτείνετε που να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και να βελτιώνουν την καθημερινή συμπεριφορά μας;