"Συμμετέχουμε στην υπόθεση του φωτός" Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991)

" Ενώ άλλοι δουλεύουν το μέταλλο
σκότος, εμείς προσπαθούμε
να φτιάξουμε έναν ουρανό
με λίγες λέξεις"

Το Μουσείο Μπενάκη για τη φετινή παγκόσμια ημέρα της ποίησης τιμά τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο.
Και μας δίνει την αφορμή να αφουγκραστούμε τη φωνή του, καθάρια όπως έρχεται από το χρόνο κι από την καθαρότητα του Ταΰγετου.
Στραμμένος στο φως και στον άνθρωπο, προσφέρει διακριτικά την ανοιξιάτικη ποίησή του στους "τσοπάνηδες της αγάπης", υμνώντας τη ζωή, τον ήλιο, τον αγωνιζόμενο άνθρωπο.

Και μας προτρέπει να κυματίσουμε τις μέσα μας σημαίες:

" …νέοι της γης,
του γένους, μπορεί και του σύμπαντος ίσως,
οι σημαίες που σήμερα λείπουνε
πάνω απ' τη γης υπάρχουνε μέσα σας
(αποσπ. από το ποίημα "Ο κόσμος στο τέλος του")

Και μας καλεί ν' αντιδράσουμε στην κατάπτωση:

"Κάποτε κανείς αισθάνεται στη ζωή του μεγάλο βάρος και φοβάται πως οι δυνάμεις του δε θ' ανταποκριθούν στην αισιοδοξία των προοπτικών του. Αλλά η αντίδραση στην κατάπτωση έρχεται από μέσα μας, είναι "συμφυής" με την ύπαρξη."
( από επιστολή στο γιο του Κώστα, Δεκ. 1967)

Και αγωνιά για τις πηγές της ζωής που απειλούνται:

Αὐτοβιογραφία (ἀποσπάσματα)

Μὴ μοῦ σκοτώσετε τὸ νερό.

Μὴ μοῦ σκοτώσετε τὰ δέντρα.

Μὴ μοῦ ξεσκίστε αὐτὲς τὶς θεῖες σελίδες ποὺ τὶς γράψανε

τ᾿ ἀσύλληπτο φῶς κι ὁ ἀσύλληπτος χρόνος

κι ὅπου σταθῶ μὲ περιβάλλουν.

Μὴ μοῦ σκοτώσετε τῆς γῆς τὸ ποίημα!

Ἐπιστρατέψετε τὴν αἰωνιότητα,

ἀνάβοντας τὸ ἄστρο: «Ἀγάπη».

Ἐπιστρατέψετε τὴν αἰωνιόττητα, ἀνάβοντας

ψηλότερα ἀπ᾿ ὅλα, πάνω ἀπ᾿ τὸ ἕτοιμο

βάραθρο, τὸ ἄστρο: «Ἀνθρώπινο μέτωπο!»

Σᾶς παρακαλοῦμε:

Ἀφῆστε μας τὰ πράγματα. Μὴ μᾶς τὰ καῖτε.

Ἀφῆστε τὰ ἔντομα νὰ βρίσκουνε τ᾿ ἄνθη τους.

Και πεισματικά επιμένει στην ομορφιά:

Γράμμα στον ἄνθρωπο τῆς πατρίδας μου

...Μὴν μὲ μαρτυρήσεις!

Καὶ προπαντὸς νὰ μὴν τοῦ πεῖς πὼς μ᾿ ἐγκατέλειψεν ἡ ἐλπίδα!

Καθὼς κοιτᾷς τὸν Ταΰγετο, σημείωσε τὰ φαράγγια

ποὺ πέρασα. Καὶ τὶς κορφὲς ποὺ πάτησα. Καὶ τὰ ἄστραποὺ εἶδα.

Πές τους ἀπὸ μένα, πές τους ἀπὸ τὰ δακρυά μου,

ὅτι ἐπιμένω ἀκόμη πὼς ὁ κόσμος

εἶναι ὄμορφος!

Και αμετακίνητα προσβλέπει στον Άνθρωπο:

" Ήθελα να τους εξηγήσω πως ο άνθρωπος είναι μεγάλο πράγμα

κι ότι οι πράξεις του θα πρέπει να είναι ανάλογες, σ' αυτόν τον κόσμο"
( αποσπ. από το αυτοβιογραφικό χρονικό "Οδύνη")

Κι αναζητά τον παράδεισο μέσα "στους λυγμούς των ποιητών":



Και μας αφήνει την ποίηση, εφόδιο ζωής και καταφύγιο αγάπης:

Ἂν δὲν μοῦ ῾δινες ποίηση Κύριε

Ἂν δὲ μοῦ ῾δινες τὴν ποίηση, Κύριε,

δὲ θἄχα τίποτα γιὰ νὰ ζήσω.

Αὐτὰ τὰ χωράφια δὲ θἆταν δικά μου.

Ἐνῷ τώρα εὐτύχησα νἄχω μηλιές,

νὰ πετάξουνε κλώνους οἱ πέτρες μου,

νὰ γιομίσουν οἱ φοῦχτες μου ἥλιο, ἡ ἔρημός μου λαό,

τὰ περιβόλια μου ἀηδόνια.

Λοιπόν; Πῶς σοῦ φαίνονται; Εἶδες

τὰ στάχυά μου, Κύριε; Εἶδες τ᾿ ἀμπέλια μου;

Εἶδες τί ὄμορφα ποὺ πέφτει τὸ φῶς στὶς γαλήνιες κοιλάδες μου;

Κι᾿ ἔχω ἀκόμη καιρό!

Δὲν ξεχέρσωσα ὅλο τὸ χῶρο μου, Κύριε.

Μ᾿ ἀνασκάφτει ὁ πόνος μου κι᾿ ὁ κλῆρος μου μεγαλώνει.

Ἀσωτεύω τὸ γέλιο μου σὰν ψωμὶ ποὺ μοιράζεται.

Ὅμως,

δὲν ξοδεύω τὸν ἥλιό σου ἄδικα.

Δὲν πετῶ οὔτε ψίχουλο ἀπ᾿ ὅ,τι μοῦ δίνεις.

Γιατί σκέφτομαι τὴν ἐρμιὰ καὶ τὶς κατεβασιὲς τοῦ χειμῶνα.

Γιατί θἄρθει τὸ βράδι μου. Γιατί φτάνει ὅπου νἆναι

τὸ βράδι μου, Κύριε, καὶ πρέπει

νἄχω κάμει πρὶν φύγω τὴν καλύβα μου ἐκκλησιὰ

γιὰ τοὺς τσοπάνηδες τῆς ἀγάπης.

(Το πρόγραμμα της εκδήλωσης του Μουσείου Μπενάκη εδώ: http://www.benaki.gr/files/eventfiles/links/Programmme_Vreattakos.pdf )