"Χρόνια και χρόνια μες στην άμμο..." (Ν.Γκάτσος)
Διαβάζω σήμερα στον κυριακάτικο τύπο για ένα ντοκυμαντέρ με τίτλο: « Η Απόκρυψη» (“The Hide”) [σκηνοθέτης Β.Κοσμόπουλος]
Θέμα του είναι μια όχι πολύ γνωστή ιστορία, η επιχείρηση, δηλαδή, που ξεκίνησε στις 29.10.1940 –την επομένη της κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου- και που στόχευε στην απόκρυψη των αρχαιολογικών θησαυρών, του Αρχαιολογικού Μουσείου, -αλλά και των Μουσείων όλης της Ελλάδας,-
Η επιχείρηση είχε κριθεί αναγκαία ενόψει των αναμενόμενων αεροπορικών επιδρομών και της πιθανολογούμενης επίθεσης των Γερμανών στην Ελλάδα.
Αποδείχθηκε καθοριστική για τη διάσωση των εξαίρετων αρχαιολογικών εκθεμάτων.
(Ο Κούρος του Σουνίου βυθίζεται στα έγκατα του Αρχαιολογικού Μουσείου. Θα ξαναδεί το φως χρόνια μετά.)
Όπως αναφέρει ο ακαδημαϊκός Σπ. Ιακωβίδης που -φοιτητής τότε- συμμετείχε στην επιχείρηση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο:
« Η δουλειά γινόταν στα υπόγεια. Τα αγάλματα τοποθετούνταν σαν άνθρωποι σε διαδήλωση. Στη συνέχεια χυνόταν πάνω τους άμμος που ξεχώριζε το ένα από τα άλλα και τα σκέπαζε , και πιο πάνω έπεφτε πλάκα τσιμέντο. Τα παράθυρα των υπόγειων χώρων τα φράζανε με τσουβάλια από άμμο. Με αυτόν τον τρόπο δεν μπορούσαν να πάθουν τίποτα από αεροπορική επιδρομή».
Το ντοκυμαντέρ είναι παραγωγής ΕΡΤ -συμπράττουν και άλλα ελληνικά και ξένα κανάλια και ιδρύματα- .
(τα στοιχεία αντλήθηκαν από το : «και7»της Κ.Ε, 31.05.2008)
Περιμένοντας την ολοκλήρωση του ντοκυμαντέρ, εμείς μπορούμε να δούμε –από
άλλη πηγή ,βέβαια,- το τέλος της ιστορίας.
Το βίντεο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την ταινία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ, Γιώργος Σεφέρης .
Αναφέρεται στο ευτυχές τέλος της επιχείρησης και στηρίζεται στα ημερολόγια του Γ.Σεφέρη –διαβάζει ο Δημήτρης Καταλειφός-
Πολλά χρόνια αργότερα (2003):
Μουσείο Βαγδάτης, ερείπια πολιτισμού.
Οι βομβαρδισμοί (σκόπιμοι;) και οι λεηλασίες που ακολούθησαν καθιστούσαν αναποτελεσματικό όποιο σχέδιο διάσωσης είχε εκπονηθεί.
Τέλος, σκέφτομαι το «προσφυγάκι».
Μαρμάρινο αγαλματάκι παιδιού. Φοράει κάπα με κουκούλα και κρατά στα χέρια του μαλλιαρό σκυλάκι. Ονομάζεται «προσφυγάκι», γιατί μεταφέρθηκε από το Γεροντικό της Νύσσας στη Μ. Ασία το 1922 –σκεφτείτε τη χρονολογία!- (το διέσωσε ο Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης, έφορος αρχαιοτήτων της Ελλάδας στη Μικρά Ασία).
(περ.1oς αιώνα π.Χ.)
Θα σταθώ στη φωτογραφία με τον Ιρακινό σε απόγνωση δίπλα από τα συντρίμια των αρχαιοτήτων της Βαγδάτης.Οι βομβαρδισμοί κατά την άποψή μου ήταν σκόπιμοι έργα των Άγγλων και των Αμερικανών.Δεν είναι πρώτη φορά που διαπράτονται εγκλήματα κατά των αρχαίων πολιτισμών από τους απόγονους καταδίκων των Βρετανικών νησιών που σκόπιμα διοχετεύθηκαν στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού.Τι να πει κανείς για αυτούς τους νεοβάνδαλους που θέλησαν να εξαφανίσουν τα μνημεία των αρχαίων πολιτισμών της Μεσοποταμίας.Μια μικρόγραφία αυτών των αθλιοτήτων είναι και το πλιάτσικο στην Ελλάδα του Έλγιν που κατέκλεψε ο κακοποιός την ανοχήρωτη τότε Ακρόπολη.Το κόμπλεξ κατωτερότητας και η ζηλοφθονία στο μέγιστο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι απαλά που βάζεις τόσα και τόσο βαρειά θέματα, Λίλα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤ'αγάλματα, λοιπόν. Που προφυλάσσονται απ' το "ανθρώπινο" μένος. Που φυγαδεύονται. Που κρατάνε μαζί τα σκυλάκια τους. Που ταξιδεύουν. Που αντιμάχονται την ξιπασιά. Που μεταναστεύουν.
Δίνει πρώτα ο γλύπτης τον αγώνα με την ύλη, να δώσει μορφή στην ιδέα, να δώσει ψυχή στο άψυχο.
Και μετά ξεκινάει ο αγώνας των αγαλμάτων, η πεισματική επιθυμία τους να μας δουν, να μας κάνουν καλύτερους...
Στους βομβαρδισμούς στέκομαι κι εγώ, Δημήτρη. Στην ασύλληπτη για μένα θέληση να συντρίψεις τον αντίπαλο καταστρέφοντας την ομορφιά που τον αναδεικνύει.
Ή, μάλλον, δεν το είπα καλά: Για μένα ακόμα κι αυτή η ιδέα μου είναι ασύλληπτη: Μέσα από τα έργα του πολιτισμού του παρελθόντος να βρίσκεις άλλοθι για να καλύπτεις τη σημερινή σου γύμνια.
Α, το είπα και στην αρχή, πολύ σύνθετα θέματα, Λίλα. Ευκαιρία - κι αυτά - για μια συζήτηση ( Στην ύλη της έκθεσης της Γ΄ τάξης υπάρχει η ενότητα "προσέγγιση αρχαιοτήτων")
Λοιπόν, ας επανέλθουμε, ε;
ΥΓ. Τι εξαίρετο το προσφυγάκι! Αλλά κι όλα τα αγάλματα πρόσφυγες στο επίπεδο του χρόνου δεν είναι;
Δημήτρη,
ΑπάντησηΔιαγραφή΄Ετσι, είναι.
Εν ψυχρω και -συμφωνούμε- σκόπιμη ισοπέδωση και καταστροφή περιοχών όπου εμφανίστηκαν οι πρώτοι μεγάλοι πολιτισμοί,
άνθρωποι στερημένοι από τα μνημεία του παρελθόντος τους,
αλλά και άριστα οργανωμένο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας που δραστηριοποιείται κάθε φορά, ταχύτατα.
Διονύση ,
για να αποδειχθεί, τελικά:
«-…γιατί τ’ αγάλματα δεν είναι πια συντρίμμια,
Είμαστε εμείς».
(Γ.Σεφέρης, Ο ηδονικός Ελπήνωρ)
Kαι η άποψη για τα αγάλματα - πρόσφυγες (πάλι αυτή η "άλλη" οπτική), προκλητική:
τη σκέφτομαι και από την πλευρά των αγαλμάτων [πώς «διέφυγαν» στο χρόνο και διασώθηκαν] ,
και από την πλευρά τη δική μας [ποια είναι η δική μας στάση απέναντι σ΄ αυτούς τους «πρόσφυγες», πώς «τους» υποδεχόμαστε , πώς «τους περιθάλπουμε»!]
Καλησπερα .. τι υπεροχη αναρτηση ηταν αυτη?
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ταινια ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ, Γιώργος Σεφέρης, απο τις πιο αγαπημενες μου.. Μου αρεσε τοσο πολυ που την ειχα δει "καπακι" 2-3 φορες.. Πολύ καλή!
Χαθηκα λιγο τις προηγουμενες ημερες.. καλως σας βρισκω και παλι, καλο μηνα!!
Έχεις αυτό το μαγικό τρόπο, Λίλα, να μας συγκινείς, να μας ευαισθητοποιείς, να μας ξυπνάς μνήμες...Μόνο δικό σου έργο μπορούσε να είναι αυτή η ανάρτηση! Συμφωνώ μαζί σας ότι είναι σκόπιμοι οι βανδαλισμοί και οι καταστροφές των αρχαίων μνημείων και δείχνουν τη βαναυσότητα και την απαιδευσία των "πολιτισμένων" της γης. Αλήθεια, πόση αγριότητα και μένος μπορεί να διαθέτει κάποιος για να καταστρέψει ό,τι πιο Ωραίο δημιούργησε ο άνθρωπος!Ενδιαφέρουσα και η πρότασή σου Διονύση για σύνδεση με τη γλώσσα της Γ΄Λυκείου. Είστε φοβερό δίδυμο!! Πάντα μας ξαφνιάζετε ευχάριστα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕιρήνη Λιβανού
Λίλα,
ΑπάντησηΔιαγραφή...ώστε ποια η στάση μας απέναντι σ' αυτούς τους "πρόσφυγες", ε;
Δηλαδή ...η άλλη οπτική της άλλης οπτικής;! Μα, μην ανησυχείς, υπάρχουν κι άλλες. Π.χ, να θυμίσω το "Σημείο Αναγνωρίσεως", της αγαπημένης Δημουλά [ " Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα / εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν " ],όπου το άγαλμα αντιμετωπίζεται σαν ανθρώπινη ύπαρξη ζώσα και σπαρασσόμενη.
roadartist, Ειρήνη,
τι χαρά να τα λέμε! Γεια σας, καλό μήνα!
roadartist
ΑπάντησηΔιαγραφήευχαριστούμε για τα καλά σου λόγια . Νομίζω πως είναι πολύ καλό ό,τι κάνει ο Χαραλαμπόπουλος (δες και ταινία για το Μόραλη- βέβαια, τα ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ είναι πιο ευαίσθητα , ίσως είναι και η φωνή του Καταλειφού που υποβάλλει-)
Ειρήνη!!!
καλωσόρισες στη μπογκόσφαιρα!-πολύ δυναμική και πετυχημένη είσοδος!-
Περιμένουμε συνεργασίες!
Διονύση,
κι άλλη ανατροπή;
Καλησπέρα, Λίλα! Απόλαυσα, πραγματικά την τόσο ευαίσθητη προσέγγιση σε ένα θέμα συγκλονιστικό για το σύνολο των ανθρώπων, αλλά και εμένα προσωπικά, μια που στα 16 μου ονειρευόμουν να γίνω αρχαιολόγος! Είμαστε πάντως οι περισσότεροι δεμένοι με νήματα αγάπης -και φόβων - με τα "αρχαία μας κομμάτια". συγχαρητήρια για το βίντεο!
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ θρύλος λέει ότι ο Κουρουνιώτης έφερε αγκαλιά τυλιγμένο σε μια κουβέτρα σαν μωρό το Προσφυγάκι στο πλοίο φεύγοντας με το ζόρι από τη Σμύρνη ελάχιστες ώρες πριν φύγει εντελώς ο στρατός και η πόλη παραδοθεί στις φλόγες. Κάθε φορά που το βλέπω στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο κλαίω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟσογια τα αγάλματα, ευτυχώς που τα έθαψαν τότε σε όλα τα μεγάλα μουσεία και δεν τα βρήκαν μετά οι Γερμανοί να τα πάρουν ως λάφυρα.
Σας προτείνω το βιβλίο του Βασιλείου Πετράκου (έκδοση Αρχαιολογικής Εταιρείας) για τα αρχαία στον πόλεμο του '40. Είναι ζωντανό και κατατοπιστικό.
Στέλλα,
ΑπάντησηΔιαγραφήπάλι στο Σεφέρη θα καταφύγω για τα «αρχαία μας κομμάτια»:
«…
Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να
τ' ακουμπήσω.
Έπεφτε στο όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο
έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει
…»
(Μυθιστόρημα Γ’)
(αφιερωμένο στην "παρά λίγο αρχαιολογίνα " μας!)
εαρινή συμφωνία
1. Στο αρχαιολογικό Μουσείο: το «προσφυγάκι» είναι τρυφερό από μόνο του • αν σκεφτεί κανείς και τις συνθήκες διάσωσής του , -περνάνε από το μυαλό μας οι εικόνες που έχουμε αποθησαυρίσει από διαβάσματα ή διηγήσεις- , τότε, ναι, η συγκίνηση είναι εκεί!
2. Πολύτιμες οι πρόσθετες πληροφορίες και η βιβλιογραφική πρόταση. Ευχαριστώ πολύ.