Antonio Scurati, "Δάσκαλος και μαθητής"

Τι συμβαίνει στο βιβλίο του Ιταλού
Antonio Scurati
«Δάσκαλος και μαθητής»;

Στις απολυτήριες εξετάσεις του Ιουνίου, σε ένα ιταλικό λύκειο, ένας μέτριος
αλλά και ιδιαίτερος μαθητής, ο Βιταλιάνο Κάτσα,
πυροβολεί και σκοτώνει επτά από τους οκτώ καθηγητές της επιτροπής.
Επιλέγει να μη σκοτώσει τον καθηγητή του της Ιστορίας και της Φιλοσοφίας,
τον Αντρέα Μαρεσκάλκι.

Με αφορμή το ακραίο αυτό περιστατικό
ο Antonio Scurati στήνει ένα ελκυστικό μυθιστόρημα,
παρακολουθώντας την εσωτερική, κυρίως, αλλά και την εξωτερική πορεία
του συγκλονισμένου επιζήσαντα καθηγητή. Αναζητά τα αίτια της πράξης,
της επιλογής του μαθητή, την πορεία που τον οδήγησε ως εκεί.
Δεν αρκείται σε απλοϊκές ερμηνείες, σε κοινές αιτιάσεις.
Ανιχνεύει βαθιά κάνοντάς μας συμμέτοχους στην αναζήτηση αυτή.
Ο στοχασμός του, πολλές φορές λυρικά αποτυπωμένος,
ακουμπάει στην παιδαγωγική σχέση, στην τυφλή βία,
στις σχέσεις μεταξύ ενηλίκων και εφήβων, στις υπαρξιακές αναζητήσεις και ακυρώσεις, στα σημερινά αδιέξοδα που η εποχή μας κληροδοτεί στους νέους.
Στοχασμός τροφοδοτούμενος από μια ψυχή που πάλλεται για ζωή,
όσο κι αν δεν μπορεί να τη συναντήσει στο άνυδρο τοπίο που απλώνεται γύρω.
Ταυτόχρονα σκιαγραφείται η ίδια η εποχή,
με τον τρόπο που ξεδιπλώνεται στον αφρό των ημερών:
δημοσιογράφοι, ψυχολόγοι και εξειδικευμένοι επιστήμονες, όργανα της τάξης, συγγενείς των θυμάτων, έφηβοι, γλαφυρά και με αδρές γραμμές δοσμένοι, πλαισιώνουν την οδυνηρή πορεία του ήρωα στη γνώση και την αυτογνωσία.

Αναμφισβήτητα ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα
και όχι μόνο για τους εκπαιδευτικούς του προβληματισμούς.

(Μετάφραση Δήμητρα Δότση,
εκδόσεις Πόλις, 2010, σελ.389)

Antonio Scurati

Στο απόσπασμα παρακολουθούμε την ημερολογιακή καταγραφή του καθηγητή τού δράστη, του Βιταλιάνο, όταν, σε κάποιο μάθημα, λίγους μήνες πριν και μετά από πολλές μέρες απουσίας , αυτός παρουσιάστηκε στην τάξη με χτυπημένο το πρόσωπό του.

« Μα, όσο κι αν πάσχιζα να κάνω ενδιαφέροντα τα χρόνια των δύο κυβερνήσεων Κρίσπι, τίποτα δεν μπορούσε να συγκριθεί με το αιμάτωμα του Βιταλιάνο.
Η αντίστιξη ανάμεσα στο ματωμένο του πρόσωπο
και το αναιμικό μου μάθημα για τον Κρίσπι ήταν το σύμβολο
της δυσαναπλήρωτης καθυστέρησης του σχολείου έναντι της ζωής.
Ό, τι κι αν έλεγα, για ό,τι κι αν μιλούσα, ακόμα και για τους επτά χιλιάδες Ιταλούς
που αφανίστηκαν στην Άντουα, τερματίζοντας έτσι την πολιτική σταδιοδρομία του Κρίσπι, το πρησμένο πρόσωπο του Βιταλιάνο εκμηδένιζε κάθε μου λέξη.
Εγώ είμαι η ζωή, η αληθινή ζωή, ούρλιαζε αυτό το οίδημα.
Μπροστά μου, ακόμα κι οι επτά χιλιάδες που σφαγιάστηκαν πριν από εκατό χρόνια
σε μια αφρικανική ενέδρα, στην είσοδο ενός μακρινού ξερού φαραγγιού,
δεν είναι τίποτα. Εγώ είμαι ο κόσμος, διακήρυτταν οι μελανιές
στο πρόσωπο του Βιταλιάνο. Στους μεσημβρινούς των σπασμένων τριχοειδών
πρέπει να μελετήσετε τη γεωγραφία, ούρλιαζε η αιμορραγία του.
Στις πτυχές αυτού του ουλώδους ιστού είναι γραμμένη η ιστορία.
Σε σύγκριση με εμένα, ό,τι κι αν συμβεί ανάμεσα σε αυτούς τους τέσσερις τοίχους
είναι απλή φλυαρία. Όποια λέξη κι αν πει αυτό το θλιβερό ανθρωπάκι, ο καθηγητής, απέχει πολύ από μένα.
Η απόσταση είναι αβυσσαλέα.»


…Απόσπασμα που εγείρει, ίσως, συζήτηση με θέμα όπως προσδιορίζεται
σε ένα άλλο σημείο του κειμένου: « Το σχολείο σήμερα δεν είναι πια ούτε ένας θεσμός ούτε ένα κτίριο:είναι ολόκληρη η κοινωνική σκηνή όπου παίζεται το ανήκουστο – και συνάμα προβλέψιμο και βαρετό – σενάριο της πάλης
ανάμεσα στο γέρικο και το νεαρό ζώο.»
Κουβέντες, πιθανώς, ενός κουρασμένου ήρωα, αλλά … εσείς τι λέτε;

Σχόλια

  1. αχ! θα το παρω!!!

    Χμ.. νομιζω οτι δε συμφωνω ή απλα δε θελω να δεχτω οτι το σχολειο ειναι μια αρενα! Δε θελω να δεχτω οτι μαθητες και καθηγητες ειναι αντιπαλοι! Δε θελω να πιστευω πως ολα εκει μεσα ειναι βαρετα κ συνηθισμενα.
    Ειναι βεβαια ενα μικρο δειγμα της κοινωνιας μας, αλλα σιγουρα η σημερινη κοινωνια δε μοιαζει με τα σχολεια! Μακαρι εστω και λιγο να εμοιαζε..Μακαρι να μπορουσε..

    Πηγα σημερα σχολειο, Διονυση, και ολα εμοιαζαν τοσο αγαπημενα, αμεριμνα, ελευθερα. Εχει και το δικο μας σχολειο τα προβληματα του αλλα αυτο δεν περναει στα παιδια. Υπαρχουν ακομη Παιδαγωγοι που αγωνιζονται παραλληλα με τα παιδια και οχι απέναντι σε αυτα..

    Εγω ακομη και τωρα εχω συνδυασει το σχολειο με το ιδανικο μερος που με ηρεμει...

    Παρ' όλα αυτά, οι αντιπαλοτητες και οι μικροπρεπιες δυστυχως ειναι συχνο φαινομενο..Κριμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το ίδιο θέμα, της μαζικής δολοφονίας σε σχολείο από μαθητή, από άλλη σκοπιά, της μάνας αυτή τη φορά, έχει το "Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν" της Λάιονελ Σράιβερ, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Τα γεγονότα διαδραματίζονται σε σχολείο των ΗΠΑ. Συναρπαστική αφήγηση, θλιβερό περιεχόμενο. Παράλληλες αναγνώσεις, Διονύση...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αλς,
    Καλημέρα.
    Πράγματι, προσφέρει πολύ προβληματισμό - πόσω μάλλον και σε όσους εμπλέκονται στη διαδικασία της εκπαίδευσης. Νομίζω θα βρεις πολλά να διαβάσεις και να σκεφτείς.

    Όπως το λες, νομίζω: Πιθανώς δε θέλουμε να δεχτούμε ότι πολλά σύγχρονα σχολεία είναι σαν αρένες. Όταν πονάς κάτι, δύσκολα να το βλέπεις να πληγώνεται. Όμως, μέχρι το άλλο άκρο, τα κλειστά μάτια στα προβλήματα, είναι μακρύς ο δρόμος.

    Ίσως δεν πρέπει η νοσταλγία μας να φτιάχνει μια χώρα ανύπαρκτη, με νόμους μακριά απ' τη γη και τους ανθρώπους, όπως έγραφε ο Σεφέρης. Κι εγώ θα το 'θελα να ήταν αλλιώς, αλλά..

    Πάντως, το γεγονός ότι υπάρχουν παιδιά σαν και σένα, που τελειώνουν το σχολείο και κρατάνε ζωντανούς δεσμούς με το χώρο και τους ανθρώπους είναι ένα πεδίο ελπίδας που μπορούμε να ακουμπάμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γυριστρούλα,
    Πρέπει να είναι καλό το βιβλίο. Το έχω υπόψη μου, αλλά δεν το ανέφερα γιατί δεν το έχω διαβάσει. Η Καθημερινή ( Όλγα Σελλά;), συγκρίνοντας τα δύο βιβλία, αναφέρει( 27/06/10): " Πληθωρικά στοχαστικό, υφολογικά ναρκισσιστικό το πρώτο [το "δάσκαλος και μαθητής"], συνομιλητικά απλό, παρά τις οξύτατες ψυχολογικές και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις του το δεύτερο, εξαιρετικά μεταφρασμένα και τα δύο στα ελληνικά, μιλούν για ό,τι τόσο εύστοχα έχει περιγράψει ο Ζωρζ Μπατάιγ στο δοκίμιό του «Η λογοτεχνία και το κακό»: την αναζήτηση της αυτεξουσιότητας μέσα από τη βεβήλωση της ζωής, μέσα από την καταπάτηση των θεμελιακών απαγορεύσεων πάνω στις οποίες στηρίζονται οι κοινωνίες, μέσα από την ιλιγγιώδη προσφυγή στο Κακό."

    Καλημέρες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αυτό που μου κίνησε την περιέργια είναι ότι απ'ό,τι φαίνεται απ'την παρουσίαση το περιστατικό αποτελεί την αφορμή για τον ήρωα να προβληματιστεί για τον ευατό του. Γεγονός ριψοκίνδυνο κατά τη γνώμη μου γιατί είναι σαν να παραδέχεται ότι έμμεσα (ή τελικά ίσως όχι και τόσο) ευθύνεται και ο ίδιος για την πράξη του μαθητή.Και κάτι τέτοιο σίγουρα απαιτεί θάρρος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Indecisive,
    Σε όλα μέσα είσαι. Όντως, συγκλονισμένος, σοκαρισμένος, αδύναμος ν'αντεπεξέλθει στο σοκ που του έχει προκαλέσει το σοκ που έχει βιώσει, κάνει φύλλο φτερό τον εαυτό του, την εκπαίδευση, τις σχέσεις, προσπαθώντας να φτάσει στην αλήθεια. Όχι μόνο δεν αποποιείται τις δικές του ευθύνες, αλλά εκ των προτέρων είναι έτοιμος να τις αποδεχτεί και να τις αναλύσει.
    Ναι, θάρρος. Ίσως και αυτοκαταστροφικό. Αλλά πώς αλλιώς;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ας ελπίσουμε να μην συμβεί και εδώ.Αν και θέλω να το θυμάμαι η ελληνική κοινωνία έχει διαφθαρεί ηθικά και εξαγριωθεί σε τέτοιο βαθμό που θα είναι μεγάλο θαύμα αν δεν συμβεί και εδώ κάτι.Για να το αποφύγουμε πρέπει καταρχάς να ηρεμήσουμε,να διώξουμε μακρία μας όλες τις υλιστικές θεωρίες και πρακτικές και να γίνουμε πιο υπομονετικοί.Έτσι και οι άνθρωποι θα βελτιωθούν και η κοινωνία θα γίνει καλύτερη.Και επειδή το σχολείο δικαίως θεωρείται μικρογραφία της ίδιας της κοινωνίας πρέπει να αρχίσουμε με εμάς τους μαθητές και γενικά όλη την σχολική κοινότητα γιατί τα τελευταία χρόνια έχουμε αποβλακωθεί τελείως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις