Κραυγές και ψίθυροι

Ενδοσκοπικές οι μέρες της Μεγάλης βδομάδας, προσφέρονται για περισυλλογή -και γι' αυτό καμιά φορά και ιαματικές. Πορεύονται με ρυθμούς, θέλω να πιστεύω, βραδύτερους και σιωπηλούς.
Έτυχε αυτές τις μέρες να ακούσω μια ρωσίδα τραγουδίστρια, την Ελένα Φρολόβα.
( Θα αφιερώσουμε μια επόμενη ανάρτηση σ' αυτή, μια και δίνει μια συναυλία στην Καλλιθέα στις 6 Μαΐου και έτσι θα έχουμε την ευκαιρία και την τύχη να τη δούμε και να την ακούσουμε από κοντά ). Οι συνθέσεις της χαμηλόφωνες και ταυτόχρονα επιβλητικές. Σε κάνουν να αναρωτιέσαι πόση δύναμη, πόση ευγενική δύναμη μπορεί να κουβαλάει μέσα της η σιωπή, η γαλήνη. Σε κάνουν να αντιπαραθέτεις την εύγλωττη σιωπή στην ηχηρή παραγωγή ανούσιων ήχων της εποχής.
Η Κυριακή που πέρασε ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης κατά του Θορύβου. Ένα επίκαιρο άρθρο της Μαριάννας Τζιαντζη, στην Καθημερινή, συμπλήρωνε τις σκέψεις μας. Έγραφε:

Κραυγές της τερατούπολης

Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης κατά του Θορύβου, η σημερινή. Ισως θα έπρεπε να ευαισθητοποιηθούμε κατά «παντός είδους» θορύβου.
Σε αμερικανικές μεγαλουπόλεις έχουν ιδρυθεί οργανώσεις πολιτών ενάντια στην αστική ηχορρύπανση («ζητούνται μέλη, ζητούνται ακτιβιστές», διαβάζουμε σε μια ιστοσελίδα). Από τη φύση της η πόλη είναι θορυβώδης, είναι ζωηρή και σκανδαλιάρα, και οι «ιστορικοί» ήχοι της πόλης έχουν την ομορφιά τους. Η κίνηση, η ανταλλαγή, το παιχνίδι, η πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία, το υπαίθριο εμπόριο, οι γιορτές και οι καβγάδες, οι πλατείες και οι δρόμοι, όλα γράφουν τη μουσική της πόλης. Πριν από 50 χρόνια, οι ήχοι της μεγάλης πόλης βρήκαν μια ευτυχισμένη καλλιτεχνική έκφραση στη μουσική του «Γουέστ Σάιντ Στόρι», όμως το ηχητικό «στόρι» της σύγχρονης τερατούπολης είναι πολύ διαφορετικό. Εδώ ταιριάζει το αγκομαχητό της ραπ και όχι η μελωδική αισιοδοξία του Λέοναρντ Μπερνστάιν. Γαβγίσματα από σκυλιά φυλακισμένα σε μπαλκόνια, έρμα σκυλιά του μπετόν, του παρκέ και της ασφάλτου, ποδοβολητά και ουρλιαχτά από παιδιά φυλακισμένα, συναγερμοί σε βιτρίνες και αυτοκίνητα, μηχανήματα κλιματισμού που μουγκρίζουν αδιάκοπα στις ταράτσες των κτιρίων γραφείων, κορναρίσματα, μαρσαρίσματα, ήχοι ψυχοφαρμακωμένοι που μοιάζουν να σιχτιρίζουν, να βλαστημούν δίχως λέξεις.
Πολλοί δεν μιλούν απλώς στο κινητό τους, αλλά ρητορεύουν εξουθενώνοντας τα αυτιά και το μυαλό των περιστασιακών πλησίον τους. Κάποιοι δεν ακούν μουσική ενώ οδηγούν, αλλά, σαν τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, πραγματοποιούν έναν γραμμικό, μηχανοκίνητο ατομικό ηχητικό θρίαμβο. Δεν σέρνουν πίσω τους στρατιώτες, λάφυρα και δούλους, αλλά τον μουσικό θόρυβο της προτίμησής τους. Ο κοινωνικός και πολιτικός βίος μοιάζει με μια διαδοχή ασύνδετων θορύβων, που ο καθένας καταπίνει τον προηγούμενο και οι οποίοι συνήθως καταγράφονται στο πεντάγραμμο των δημοσκοπήσεων. Εχουμε συνηθίσει τα θορυβώδη σκάνδαλα και σκανδαλάκια που σαν τα πυροτεχνήματα σκάνε και διαλύονται στον ουρανό της αδιαφάνειας και της λήθης. Ενας παρατεταμένος θόρυβος ήταν και η υπόθεση Ζαχόπουλου, που τον διαδέχτηκαν ο θόρυβος του ασφαλιστικού (αν και αυτά τα ηχητικά κύματα θα γίνουν με οδυνηρό τρόπο αισθητά και στο μέλλον) και ο θόρυβος της ονομασίας της ΠΓΔΜ για να καταλήξουμε στον πρόσφατο θόρυβο της ντόπας.
Δεν λείπουν και οι καλλιτεχνικο-κοινωνικοί θόρυβοι, στους οποίους αφιερώνονται πρωτοσέλιδα και άφθονος τηλεοπτικός χρόνος. Εδώ η πρόκληση ή η κόντρα βαραίνει περισσότερο από τη δημιουργία. Δεν είναι μόνον οι ιθαγενείς των τηλεπαράθυρων που προσπαθούν να ακουστούν πιο δυνατά από τους γείτονές τους, αλλά και τα τραγούδια. Συχνά, με την υψηλής τεχνολογία επεξεργασία του, ο ήχος γίνεται εκκωφαντικός και άλλο τόσο τενεκεδένιος.
Το θρόισμα, ο ψίθυρος, η υπαινικτικότητα, η μεταφορά, οι ανάσες έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στην κραυγή, στον πάταγο. Κραυγάζουμε για να ακουστούμε, για να υπάρξουμε, σαν να φοβόμαστε το φάντασμα της σιωπής.
Μόνο που τις τελευταίες ημέρες ένας άλλος ήχος, υπόκωφος και απειλητικός, φτάνει και στα δικά μας αυτιά: Είναι το άδειο στομάχι της ανθρωπότητας (ή μιας μεγάλης φέτας της) που γουργουρίζει στον ρυθμό των μελλοντικών πολέμων του ψωμιού και του νερού. Και γι' αυτόν τον θόρυβο δεν αρκεί μια παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης.

Ας συμπληρώσουμε, ποιητικότερα, με τις Φωνές, του Κωνσταντίνου Καβάφη:

Φωνές

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.

Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας -
σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει.

Εσείς; Ποιες φωνές επιδιώκετε; Ποιες σας ενοχλούν; Ποια η σχέση σας με τις…κραυγές και τους ψίθυρους;