Συναισθήματα vs δικαιοσύνη;

Για τη συνάντηση της Κυριακής 18 Νοεμβρίου στην αναγνωστική μας λέσχη διαβάζουμε το βιβλίο του Πάτρικ Ζίσκιντ «Το άρωμα». Φαίνεται πως κάποιοι βιάζονται ν’ αρχίσουμε τις κουβέντες και μου ζήτησαν να βάλω στο μπλογκ, για να συζητηθεί, το ερώτημα που μπαίνει από τον αφηγητή του βιβλίου στη σελίδα 23: Είναι τα συναισθήματα στην αντίπερα όχθη τής τάξης και της δικαιοσύνης; Όταν απουσιάζει το συναίσθημα, γίνεται κανείς δικαιότερος κριτής; Κι αν είναι έτσι, τι δικαιοσύνη θέλουμε σε ένα κόσμο χωρίς συναίσθημα;




Στο απόσπασμα η κυρία Γκαγιάρ, στο Παρίσι του 18ου αιώνα, αναλαμβάνει, με το αζημίωτο, να αναθρέφει παιδιά έκθετα και ορφανά. Η κάπως περίεργη περιγραφή της, λοιπόν, είναι αυτή που μάς έβαλε τον προβληματισμό. Διαβάστε ( η υπογράμμιση στο απόσπασμα είναι δική μας):

« Η κυρία Γκαγιάρ, αν και δεν είχε κλείσει ακόμα τα τριάντα, είχε τη ζωή πίσω της. Η εξωτερική της εμφάνιση αντιστοιχούσε στην πραγματική της ηλικία και ταυτόχρονα την έδειχνε δύο και τρεις και εκατό φορές πιο γριά, σαν τη μούμια ενός κοριτσιού˙ μέσα της όμως ένιωθε από καιρό νεκρή. Όταν ήταν παιδί, την είχε χτυπήσει ο πατέρας της με τη μασιά στο μέτωπο, ακριβώς πάνω απ’ τη ρίζα τής μύτης. Από τότε είχε χάσει την αίσθηση της όσφρησης και μαζί της κάθε ανθρώπινη ζεστασιά, συναίσθημα ή πάθος. Μ’ εκείνο το χτύπημα η τρυφερότητα έγινε γι’ αυτήν το ίδιο ακατανόητη με την απέχθεια, η χαρά χάθηκε απ’ τη ζωή της μαζί με την απελπισία. Δεν ένιωθε τίποτα όταν αργότερα πλάγιαζε με τον άντρα της, ούτε όταν γεννούσε τα παιδιά της. δεν πενθούσε για κείνα που της πέθαιναν, μήτε χαιρόταν αυτά που ζούσαν και έμεναν κοντά της. Όταν ο άντρας της την έδερνε, δεν έφευγε ούτε τρόμαζε, κι όταν εκείνος πέθανε απ’ τη χολέρα στο Οτέλ-Ντιε δεν ένιωσε καμιά ανακούφιση. Γνώριζε δύο μόνο ψυχικές διαθέσεις: μια ελαφρά μελαγχολία, όταν πλησίαζε η μηνιάτικη ημικρανία της, και μια ελαφριά ευδιαθεσία, όταν η ημικρανία της περνούσε. Τίποτε άλλο δεν αισθανόταν αυτή η απονεκρωμένη γυναίκα.

Από την άλλη μεριά … κι ίσως ακριβώς εξαιτίας αυτής της ολοκληρωτικής έλλειψης συναισθημάτων, η κυρία Γκαγιάρ διέθετε μία αλύγιστη αίσθηση τάξης και δικαιοσύνης.»



Δύσκολα μας βάζει ο κύριος Ζίσκιντ, ε;

Σχόλια

  1. Χα! Το άρωμα! Το τελείωσα την προηγούμενη εβδομάδα και δε μπορώ να πω ότι χαίρομαι ιδιαίτερα που το ξαναβρίσκω μπροστά μου τόσο σύντομα!
    Πιστεύω όταν το συναίσθημα απουσιάζει, μπορείς να δεις τα πράγματα πιο αντικειμενικά, πιο ψυχρά και άρα μπορείς να αποδώσεις πιο "σωστή" δικαιοσύνη. Από την άλλη, άραγε αν κάποιος δεν έχει συναισθήματα, χρειάζεται την απόδοση δικαιοσύνης; Η απουσία συναισθημάτων δεν προϋποθέτει και την απουσία του αισθήματος του δικαίου;
    Τώρα, το κατά πόσο είναι εφικτό ένας άνθρωπος να μην έχει κανενός είδους συναίσθημα (όπως στο βιβλίο η κυρία Γκαγιάρ) αυτό είναι εντελώς άλλο θέμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χμ, δεν προβλέπεται καλός βαθμός στο Άρωμα από τη Μαρία, ε;

      Μα αυτό ακριβώς είναι το θέμα, Μαρία:προϋποθέτει η απόδοση της δικαιοσύνης το συναίσθημα ή είναι η λογική αυτή που ( πρέπει να) θέτει το κριτήριο; Να σου πω την αλήθεια, δε μου έχει τύχει ποτέ να μην υποστηρίζω το συναίσθημα, αλλά εδώ τα πράγματα φαίνονται κομμάτι δύσκολα..

      Διαγραφή
    2. Ο βαθμός μου όπως και η ολοκληρωμένη γνώμη μου για το βιβλίο είναι έκπληξη για την επόμενη Κυριακή!:Ρ

      "Μέτρον άριστον"..ίσως η απόδοση της δικαιοσύνης τελικά δε θα έπρεπε να έχει ως κριτήριο μόνο τη λογική ή μόνο το συναίσθημα αλλά και τα δύο! Σε όλα χρειάζεται μια ισορροπία!

      Διαγραφή
    3. Περιμένουμε πώς και πώς.

      Να δεις που και ο δικός μου βαθμός ήταν, αρχικά, μια έκπληξη και για μένα, καθώς η τωρινή 2η ανάγνωση του βιβλίου, μετά από πολλά χρόνια, έφτασε σε πολύ διαφορετικά αποτελέσματα απ' την πρώτη. ( Και επειδή το βιβλίο δεν άλλαξε, φοβάμαι ότι μάλλον εγώ έχω αλλάξει..Προς σκέψιν αυτό, ε;)

      Ε, ναι, ισορροπία - κάτι εύκολο να το πεις, δύσκολο να το προσδιορίσεις και να το εφαρμόσεις..

      Καλό βράδυ - και διαβάζουμε ρηματάκια για αύριοοοοο! :-)

      Διαγραφή
  2. Νομίζω αρχικά πως άλλο πράγμα είναι η τάξη και άλλο η δικαιοσύνη!Η τάξη είναι η επιβολή του ανθρώπινου νόμου,εκτός αν εννοείται με την αρχαιοελληνική και βυζαντινή σημασία της ισορροπίας διότι έτσι τάξη και δικαιοσύνη ταυτίζονται!Επομένως αν δικαιοσύνη είναι ισοοροπία τότε η απάντηση είναι πολύ απλή:συναίσθημα και λογική σε αγαστή συνεργασία για το σκοπό κάθε δίκαιου προσώπου,για τη δικαιοσύνη,διότι το να πούμε πως η πλήρης κυριαρχία της λογικής οδηγεί στο να μην εκτιμά κανείς τον άνθρωπο!Θυμίζω το Σωκρατικό πως δίκαιο είναι το έκαστος τα ευατού πράττειν και όχι να μην αισθάνεται!Η λογική χωρίς το συναίσθημα εντέλει είναι ένας υπέροχος υπολογιστής χωρίς πρίζα,δηλαδή εντελώς άχρηστος!Ας μην παρασυρόμαστε ούτε από το συναίσθημα ούτε από τη λογική!

    Ελπίζω να κατάλαβε κανείς τίποτα από αυτό το κατεβατό γιατί όπως το λέει η λέξη ότι μου κατέβηκε έγραψα!:Ρ

    Χαιρετώω!:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δηλαδή, πιο απλά, Νίκο, με ποιο τρόπο το συναίσθημα είναι απαραίτητο στην απονομή της δικαιοσύνης; Γι' αυτό δε συζητάμε;

      Διαγραφή
    2. Εμ ναι μάλλον ξέφυγα!Το συναίσθημα λιπαίνει το έδαφος πάνω στο οποίο κινείται η λογική στη δικαιοσύνη!Η απόλυτη λογική είναι η απόλυτη παράνοια,οπότε το συναίσθημα είναι απαραίτητο για να μένει κάποιος στη πραγματικότητα!Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς συναίσθημα!Κόλαση μηχανιστική!Επειδή η ψυχρή λογική δε λαμβάνει υπόψιν τις ανθρώπινες ανάγκες και τα ανθρώπινα ελλατώμματα δε θα μπορεί να αποφασίσει σωστά για κάθε περίπτωση,επειδή ακριβώς η λογική θα επιδιώκει τη τιμωρία,ενώ με τη συνεργασια λογικής και συναισθήματος οι αποφασεις μπορεί να είναι αυστηρές,αλλά δίκαιες και στραμμένες στον σωφρονισμό!

      Το χασα πάλι;;;/

      Διαγραφή
    3. Μια χαρά το πήγες, Νίκο!

      Δυο παρατηρήσεις: Γιατί πρέπει να ισχύει το δεδομένο: " η λογική θα επιδιώκει την τιμωρία";

      Και, βέβαια, ο σωφρονισμός μπορεί να είναι ο στόχος, αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με τον τρόπο που θα αποδοθεί η δικαιοσύνη.

      ( Από τη στιγμή που μου τέθηκε το θέμα, πρέπει να ομολογήσω ότι δυσκολεύομαι. Μπορεί να το συχητήσουμε και στη λέσχη, την επόμενη Κυριακή - αφού από 'δω δεν τα καταφέραμε)

      Διαγραφή
    4. Γιατί αν το πάρει κάποιος λογικα αυτός που έκανε ένα έγκλημα,λήστεψε ας πούμε ένα σουπερμάρκετ για να φάει,θα τιμωρηθεί επειδή το έκανε τη πράξη.Όπου υπάρχει έγκλημα πρέπει να υπάρχει και η ανάλογη ποινή και τιμωρία!Είναι σαν μαθηματική εξίσωση,δε χωράν συναισθηματικές μεταβλητέ εκεί!

      Νομίζω ότι έχει τεράστια σημασία ο σκοπός του σωφρονισμού στην απόδοση της δικαιοσύνης!Αν ένα 15χρονο κάνει φόνο ας πούμε ο δικαστής δε θα τον τιμωρήσει για το φόνο απλά,αλλά μέσω της ποινής που θα του επιβάλλει θα έχει σκοπό να τον σωφρονίσει,να καταλάβει τι έκανε,να μετανοιώσει και αφού του δώσει τα κατάλληλα εφόδια να τον επαναφέρει στην ανθρώπινη κοινότητα σαν ισότιμο και οργανικό μέλος της!

      (Ποιο θέμα;Νομίζω ότι προλαβαίνουμε να το συζητήσουμε όσο έχουμε καιρό μέχρι να γίνει η ανάρτηση με το συνέδριο που έχω να σας πω ότι έπρεπε να στε!!Είναι ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΟΣΣ!!:))

      Διαγραφή
  3. Να προσθέσω κι εγώ κάποιες σκέψεις στα όσα πολύ ενδιαφέροντα διάβασα. Κατα τη γνώμη μου αυτός που αποδίδει δικαιοσύνη πρέπει να διαθέτει δυο βασικές ικανότητες: ενσυναίσθηση (να μπαίνει στο "πετσί" του κρινόμενου) και ικανότητα αποστασιοποίησης από τα γεγονότα, κάτι σαν να τα βλέπει από ψηλά.
    Δείχνουν αντιφατικά αυτά τα δυο, όμως με το συνδυασμό τους δεν χρειάζεται να απαρνηθεί το συναίσθημα, πράγμα όχι μόνο αδύνατο, αλλά και αφύσικο, νομίζω. Έτσι κι αλλοιώς ο άνθρωπος πρέπει να έχει επαφή με το συναίσθημα του, γι΄αυτό πασχίζει και η ψυχανάλυση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλά που παρενέβης και έβαλες μια τάξη στο θέμα, Στέλλα. Νομίζω πως είσαι αρκετά πειστική..:-)

      Διαγραφή
  4. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είναι όλα λογική σε αυτή τη ζωή. Η λογική δε βοηθά πάντοτε στην τάξη. Ίσως να ταιριάζει περισσότερο με τη δικαιοσύνη.

    Κατά τη γνώμη μου η τάξη έχει σχέση με την ηθική μας. Όποιος νόμος κι αν θεσπιστεί μπορούμε να τον παραβούμε αν κάτι μέσα μας δε μας σταματήσει. Και αυτό δε θα είναι η λογική μα κάτι βαθύτερο, περίπλοκο. Είναι θέμα ηθικής...

    Από την άλλη η λογική μπορεί να ταιριάζει, κατ' εμέ, περισσότερο με τη δικαιοσύνη μα όχι πάντα. Να δώσω παράδειγμα για να εξηγήσω:
    Για να λυθεί ένα αστυνομικό μυστήριο, για να αποδοθεί δικαιοσύνη αργότερα, θα πρέπει να εξετάσουμε την καθε παράμετρο λογικά, με αποδειξεις και μαρτυρίες που θα καταλήγουν με μαθηματική ακρίβεια σε ένα τέλος που να μην επιτρέπει αμφισβητήσεις...
    Από την άλλη υπάρχει η θανατική ποινή. Κι εκεί με λογική εξετάζονται θύτες και θύματα. Όμως πόσες φορές αυτή η λογική κάπου..."μπάζει"; Θα θυμάσαι τις πολλές ταινίες που αφηγούνται την άδικη καταδίκη κάποιου που ωστόσο κάθε λογική εξήγηση οδηγούσε σε αυτόν!

    Κλείνοντας, οπως παντού, έτσι και εδώ τα συναισθήματα δεν πρέπει να βρίσκονται απέναντι από τη λογική. Όταν αυτά τα δυο συνυπάρξουν σε απόλυτη αρμονία αποδίδεται κάθε είδους δικαιοσύνης!

    υγ: ειναι το βιβλιο που βασίστηκε η ταινία;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. να προσθέσω:
      θα εχετε ακουστά τη λεγόμενη "συναισθηματική νοημοσύνη". Είναι η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του (ένα "γνώθι σαυτόν" ας πούμε), να τα ελέγχει,αλλά και να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων (ενσυναίσθηση). Μα αυτο ακριβώς δεν είναι που χρειάζεται για την απόδοση της δικαιοσύνης;

      Διαγραφή
    2. Η ηθική όμως είναι κάτι το σχετικό!Εμένα ας πούμε η ηθική μου μπορεί να λέει ότι μπορώ να σκοτώνω τους άλλους γιατί τους θεωρώ υπανθρώπους,σκουλήκια που πρέπει να θαφτούν στην γη.Δε μπορώ να το πιστέψω;Αν αρχίσω και σκοτώνω όμως κάθε ένας θα με καταδικάσει γιατί σκότωσα και δε τήρησα την τάξη του κόσμου αφαιρώντας μια ζωή!Επομένως μήπως το να λέμε ότι κάτι εξαρτάται από τη προσωπική ηθική είναι αν όχι λανθασμένο πολύ επικίνδυνο σε παρεξηγήσεις;

      Διαγραφή
    3. Ηθική όπως αναφέρεται στον Αριστοτέλη. Η ηθική έχεις σχέση με τις εξεις που αναπτύσσει ο καθένας μας στη ζωή μεν, αλλά σε ένα του χωρίο στα Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης λέει πως ο άνθρωπος οφείλει να εθιστεί στην αρετή.
      Οπότε η ηθική έχει σχέση με την αρετή.

      Διαγραφή
    4. Αμ, λείπει από κάθε καλή κόυβέντα η Αλς;
      Τι κάνουν τα μεγάλα παιδιά;

      Αυτό που λες, Ειρήνη, είναι περίπου κι αυτό που μας έδωσε ως λύση κι η καλή μας Στέλλα Χριστοπούλου. Αυτό το γνώθι σαυτόν που τόσο ωραία το προεκτείνεις και στο συναισθηματικό πεδίο, μαζί με την ενσυναίσθηση - στοιχεία απαραίτητα, ίσως, για να πλαισιώσουν τη λογική κατά τη διαδικασία της απόδοσης της δικαιοσύνης.

      Πολλούς χαιρετισμούς.

      Διαγραφή
    5. Δεν αναφέρεις κάτι που μπορεί να ανατρέψει αυτό που σου είπα!Αν κάποιος έχει κακές έξεις και οδηγηθεί σε αυτά από πάνω και πάλι προσωπική ηθική είναι και πάλι είναι σχετική,γιατί κάθε ένας έχει διαφορετικές έξεις!Επιπλέον το οφείλει να εθιστεί στην αρετή είναι περισσότερο ευχή του Αριστοτέλη και καλή πίστη,αλλά παρότι δε πρέπει να μας διαφεύγουν αυτά,δε θα πρεπε να κοιτάξουμε να κινηθούμε με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία;Ο άνθρωπος είναι κάθαρμα και το σωφρονισμό πρέπει να τον επιδιώκουμε με βάση αυτό!Η αρετή εντέλει είναι το ζητούμενο έτσι και αλλιώς και δε μπορεί να είναι μέσο για να φτάσουμε σε αυτή παρά ο ακλονητος σκοπός!

      Διαγραφή
  5. Άνθρωπος χωρίς αισθήματα δεν είναι άνθρωπος. Τι να την κάνεις τη δικαιοσύνη χωρίς αισθήματα; Έμπλαστρο; (να μην πω ότι χρησιμοποιούμε τον όρο "αίσθημα του δικαίου"...)
    Σας χαιρετώ φίλτατοι,
    με αίσθημα ζήλειας που δεν θα είμαι μαζί σας την Κυριακή στις 18. Θα τραγουδάμε με τους μαθητές της καρδιάς μου, σε αντιφασιστικό φεστιβάλ.
    Φιλιά σε όλους
    και στις ... αγαπημένες σελίδες των βιβλίων σας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις