Στοιχεία ταυτότητας. Ένα κείμενο του Φάνη Καχριμάνη.

Στην εποχή της κρίσης η συζήτηση για τον αυτοπροσδιορισμό μας αποκτά μιαν ιδιαίτερη σημασία. Απόπειρες αυτογνωσίας και ανίχνευσης στοιχείων και χαρακτηριστικών,

απόπειρες κατανόησης του ίδιου του κοινωνικού μας εαυτού,

του τρόπου που συμπεριφέρεται και λειτουργεί.

Και στο βάθος η προσδοκία της δυνατότητας ρεαλιστικών προτάσεων

που θα πρόσφεραν κομμάτια ονείρου.

Ξεκινάμε τη συζήτηση αυτή στο ιστολόγιό μας

με ένα κείμενο του Φάνη Καχριμάνη, μαθητή της Γ΄ λυκείου.

Τον ευχαριστούμε πολύ για την προθυμία του να το θέσει στην κρίση όλων

και ελπίζουμε και με τη δική σας συμμετοχή να γίνει μια ουσιαστική συζήτηση.

" Νεοελληνικά χαρακτηριστικά

που προβληματίζουν

α. η εχθρική στάση απέναντι στο κράτος

Τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου νεοέλληνα αποτελούν συγκερασμό μιας μακραίωνης

και πολυτάραχης ιστορίας, καθώς και αποτέλεσμα συγκυριών και αστάθμητων,

ιδιαιτέρων παραγόντων. Εκτός από κάποια χαρακτηριστικά που εκδηλώνονται

και αποτελούν θετικό συστατικό της προσωπικότητας του νεοέλληνα,

προκύπτουν και κάποιες ιδιότητες οι οποίες αμαυρώνουν τη συνολική εικόνα του.

Πιο συγκεκριμένα, ένα χαρακτηριστικό αποτελεί η εχθρική στάση

που διατηρεί απέναντι σε ο,τιδήποτε ανήκει στο κράτος.

Φαινόμενα βανδαλισμών της δημόσιας περιουσίας, υπεξαίρεσης του δημόσιου χρήματος

και καταπάτησης των χώρων που ανήκουν στις κρατικές δομές

συντείνουν στη διαπίστωση αυτή.

Η στάση αυτή αποτελεί απόρροια των ιστορικών συγκυριών

που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα.

Συνακόλουθα, η διαμόρφωση ενός «συλλογικού ασυνείδητου», κατά τον Κ. Joung,

πως το κράτος κι οι θεσμοί του απειλούν την ίδια την ύπαρξη του ατόμου,

αποτελεί απόρροια μακρόχρονων περιόδων κατοχής από ξένες δυνάμεις

οι οποίες διέθεταν ιμπεριαλιστικές τάσεις, με αποτέλεσμα ο Έλληνας

να αισθάνεται το κράτος ως ένα δυνάστη που αξιοποιεί αλλότριες μεθοδεύσεις εναντίον του. Έτσι, η νοοτροπία αυτή διαιωνιζόμενη από γενιά σε γενιά,

έχει οδηγήσει στην εντατικοποίηση του φαινομένου της δημόσιας περιουσίας.

β. η αποχή από τα κοινωνικά

και πολιτικά δρώμενα

Άμεση συνέπεια αυτής της εχθρικής στάσης απέναντι στις κρατικές δομές

αποτελεί η συνειδητή αυτή τη φορά αποχή του νεοέλληνα

από τα κοινωνικά και τα πολιτικά τεκταινόμενα.

Η αίσθηση κρατικής αλλοτρίωσης που σημειώσαμε παραπάνω

δημιουργεί στο νεοέλληνα πλήρη αδιαφορία για συμμετοχή σε θεσμούς

που υποστηρίζουν το εποικοδόμημα μιας αστικού τύπου δημοκρατίας.

Έτσι, μπορούν να εξηγηθούν επαρκώς τα μειωμένα ποσοστά συμμετοχής

στις εκλογικές διαδικασίες, σε συλλαλητήρια και γενικότερα σε μορφές κοινωνικής δράσης και αντίδρασης που προσπαθούν να μεταβάλλουν

την καθεστηκυία δομή των πολιτικών και κοινωνικών πραγμάτων.

γ. έλλειμμα κοινωνικής αγωγής

Επικεντρώνοντας την προσοχή περισσότερο στην καθημερινότητα του νεοέλληνα,

θα μπορούσε να διαπιστωθεί έλλειμμα κοινωνικής αγωγής.

Η έλλειψη αυτή εντοπίζεται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής,

όπως ο τρόπος οδήγησης και οι καθημερινές συναλλαγές ή οι διαπροσωπικές σχέσεις.

Η καθυστέρηση σε μία συνάντηση ή η παραβίαση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας πηγάζουν από την πλημμελή κοινωνική συνείδηση. Κι η έλλειψη αυτή της κοινωνικής συνείδησης

έχει ως αποτέλεσμα τη δυσχεροποίηση της ελληνικής πραγματικότητας

και τη δυσλειτουργία των πολιτειακών θεσμών, μιας κι οι παραβάτες

είναι αδύνατο να σωφρονιστούν νομικά, αφού παραβιάζονται άγραφοι εθιμικοί κώδικες.

Ο ρόλος της ανθρωπιστικής παιδείας

και του εκδημοκρατισμού των θεσμών

Βέβαια, η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων είναι απαραίτητη,

ώστε να εξυγιανθεί η νεοελληνική πραγματικότητα.
Αρχής γενομένης, πρέπει να τονιστεί ακαδημαϊκά αλλά και λειτουργικά

ο ρόλος της ανθρωπιστικής παιδείας. Στα πλαίσια ενός πλήρως φιλελευθεροποιημένου καπιταλιστικού μοντέλου, υπερτονίζεται ο τεχνοκρατικός ρόλος της εκπαίδευσης,

ώστε να επιτευχθεί η μαζική παραγωγή καταρτισμένων επιστημόνων

που θα είναι ικανοί να ενσωματωθούν στο παραγωγικό κοινωνικό μοντέλο.

Αντίθετα, η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να εθίσει το άτομο

στις αξίες της δημοκρατίας και της άμεσης συμμετοχής, εξοπλίζοντάς το

με την κατάλληλη κοινωνική αγωγή, απαραίτητη προϋπόθεση

δημιουργίας δημοκρατικού διαλόγου.

Έτσι, η αύξηση στο ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων ανθρωπιστικού περιεχομένου

μπορεί να συμβάλει θετικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Σημαντικό ρόλο μπορεί να επιτελέσει και ο εκδημοκρατισμός
των ήδη υπαρχόντων θεσμών της αστικής δημοκρατίας.
Η δημιουργία τοπικών συμβουλίων που θα επηρεάζουν αποφασιστικά
τα συγκεντρωτικά δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, η διενέργεια δημοψηφισμάτων, αλλά και θεσμοί, όπως η Βουλή των εφήβων, συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, διαμορφώνοντας πολίτες συμμετοχικούς, πολίτες που δε θα αισθάνονταν
ότι το κράτος εξυπηρετεί αλλότρια οικονομικά και εθνικά συμφέροντα,
αλλά ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι στην ουσία
αποτέλεσμα λαϊκών συναθροίσεων και πρωτοβουλιών.
Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί οι θεσμοί αυτοί να λειτουργούν
ανεξάρτητα από πολιτικούς ακκισμούς και αγκυλωτικές συμβάσεις
που περιορίζουν τη συμμετοχή των νέων στους θεσμούς αυτούς.

Υπάρχουν, λοιπόν, τρόποι, ώστε τα αρνητικά χαρτακτηριστικά
που εντοπίζονται στην προσωπικότητα των νεοελλήνων να μεταβληθούν,
κάτι που θα οδηγούσε στην εξομάλυνση των κοινωνικών δομών,
οι οποίες αποτελούν ερείσματα μιας υγιούς δημοκρατίας."
Φάνης Καχριμάνης