"Ζορμπάς είμαι, ζορμπάδικα μιλώ!"


Η επόμενη συνάντηση της αναγνωστικής μας λέσχης για το «Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», του Νίκου Καζαντζάκη, θα γίνει στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, όπου και η έκθεση για τα 130 χρόνια από τη γέννηση του συγγραφέα. Εκεί, στον πρώτο όροφο, σε ένα μικρό και υποβλητικό χώρο, που σε μεταφέρει στην ατμόσφαιρα της ζωής και του έργου του κρητικού λογοτέχνη. Ακόμα κι αυτή η μικρή γεύση που προσφέρει η έκθεση μπορεί να αποτελέσει ικανό ερέθισμα για να ασχοληθεί κανείς περισσότερο με τον Καζαντζάκη, να ψάξει, να αναζητήσει, να διαβάσει.

Ας προλογίσουμε, λοιπόν, την επίσκεψή μας με λίγα αποσπάσματα από το έργο που διαβάζουμε κι ας αφήσουμε τα περισσότερα για μετά τη συνάντηση και τη συζήτησή μας.


« Στη ζωή μου, οι πιο μεγάλοι μου ευεργέτες στάθηκαν τα ταξίδια και τα ονείρατα »

« Να, μια μέρα περνούσα από ένα χωριουδάκι. Ένας μπαμπόγερος ενενήντα χρονών φύτευε μια μυγδαλιά. «Ε, παππούλη, του κάνω, μυγδαλιά φυτεύεις;» Κι αυτός, έτσι σκυμμένος που ήταν, στράφηκε και μου κάνει: «Εγώ, παιδί μου, ενεργώ σα να ήμουν αθάνατος!- Κι εγώ, του αποκρίθηκα, ενεργώ σα να ‘ταν να πεθάνω την πάσα στιγμή.» Ποιος απ’ τους δυο μας είχε δίκιο, αφεντικό;
Με κοίταξε θριαμβευτικά:
- Εδώ σε θέλω! είπε. »

« Το πρωί συνόδεψα το Ζορμπά ως το χωριό. Κουβεντιάζαμε φρόνιμα, πραχτικά, για τις δουλειές του λιγνίτη˙ σ’ ένα κατήφορο ο Ζορμπάς σκόνταψε σε μιαν πέτρα, κι η πέτρα άρχισε να κατρακυλάει και να φεύγει. Ο Ζορμπάς στάθηκε ξαφνιασμένος σα να βλεπε πρώτη φορά στη ζωή του ένα τόσο καταπληχτικό θέαμα˙στράφηκε, με κοίταξε, και στα μάτια του διέκρινα ανάλαφρο τρόμο.
- Το ‘χεις προσέξει, αφεντικό; μου είπε τέλος˙ οι πέτρες στον κατήφορο ζωντανεύουν!
Δε μίλησα, μα η χαρά μου ήταν πολλή. Όμοια οι μεγάλοι οραματιστές, όμοια οι μεγάλοι ποιητές, βλέπουν τα πάντα για πρώτη φορά. Κάθε πρωί βλέπουν μπροστά τους καινούριο κόσμο˙δε βλέπουν καινούριο κόσμο, τον δημιουργούν.
Ο κόσμος ήταν για το Ζορμπά, όπως και για τους πρώτους ανθρώπους, όραμα πηχτό, τ’αστέρια τον άγγιζαν, η θάλασσα σπούσε στα μελίγγια του, ζούσε, χωρίς την παραμορφωτική μεσολάβηση του λογικού, τα χώματα, τα νερά, τα ζώα, το Θεό.»

“Μην πεθάνεις, για να μην πεθάνουμε!” φωνάζουν μέσα σου οι νεκροί.
“Δεν προφτάσαμε να χαρούμε τις γυναίκες που πεθυμήσαμε• πρόφτασε εσύ, κοιμήσου μαζί τους! Δεν προφτάσαμε να κάμουμε έργα τις Ιδέες μας• κάμε τις έργα εσύ! Δεν προφτάσαμε να συλλάβουμε και να στερεώσουμε το πρόσωπο της ελπίδας μας• στερέωσε το εσύ! “Τέλεψε το έργο μας! Τέλεψε το έργο μας! Μέρα νύχτα μπαινοβγαίνουμε στο κορμί σου και φωνάζουμε: Όχι, δε φύγαμε, δεν ξεκορμίσαμε από σένα, δεν κατεβήκαμε στη γης. Μέσα από τα σωθικά σου ξακλουθούμε τον αγώνα. Λύτρωσε μας!”

"Όσο ζούμε μιαν ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας, καταλαβαίνουμε ξαφνικά -και κάποτε με κατάπληξη- πόσο σταθήκαμε ευτυχισμένοι".

" Θεριό είναι ο άνθρωπος στα νιάτα του, θεριό ανήμερο και τρώει ανθρώπους! (…..) Τρώει αρνιά και κότες και γουρουνάκια, μα αν δε φάει άνθρωπο, όχι, δε χορταίνει".

"Ο άνθρωπος είναι χτήνος! (…..) Τούκαμες κακό; Σε σέβεται και σε τρέμει. Τούκαμες καλό; Σου βγάζει τα μάτια".

"Θυμήθηκα κάποιο πρωί που ‘χα πετύχει σ’ ένα πεύκο ένα κουκούλι πεταλούδας, τη στιγμή που έσκαζε το τσώφλι κι ετοιμάζονταν η μέσα ψυχή να προβάλει. Περίμενα, περίμενα, αργούσε κι εγώ βιαζόμουν˙ έσκυψα τότε απάνω της κι άρχισα να τη ζεσταίνω με την ανάσα μου. Τη ζέσταινα ανυπόμονα, και το θάμα άρχισε να ξετυλίγεται μπροστά μου, με γοργό ρυθμό παρά φύση ρυθμό.
Το τσώφλι άνοιξε όλο, η πεταλούδα πρόβαλε.
Μα ποτέ δεν θα ξεχάσω την φρίκη μου : τα φτερά της έμεναν σγουρά, αξεδίπλωτα, όλο της το κορμάκι έτρεμε και μάχουνταν να τα ξετυλίξει, μα δε μπορούσε˙ μάχουμουν κι εγώ με την ανάσα μου να τη βοηθήσω. Του κάκου˙ είχε ανάγκη από υπομονετικό ωρίμασμα και ξετύλιγμα μέσα στον ήλιο, και τώρα πια ήταν αργά. Η πνοή μου είχε ζορίσει την πεταλούδα να ξεπροβάλει πριν της ώρας, ζαρωμένη κι εφταμηνίτικη. Βγήκε αμέστωτη, κουνήθηκε απελπισμένη, και σε λίγο πέθανε στην απαλάμη μου.
Το πουπουλένιο κουφάρι της πεταλούδας θαρρώ πως είναι το μεγαλύτερο βάρος που έχω στη συνείδησή μου.
Και να, σήμερα κατάλαβα βαθιά : είναι θανάσιμο αμάρτημα, να βιάζεις τους αιώνιους νόμους’ έχεις χρέος ν’ ακολουθάς τον αθάνατο ρυθμό μ’ εμπιστοσύνη. Α! να μπορούσα, έλεγα, τον καινούριο ετούτο χρόνο, να ρύθμιζα έτσι, χωρίς υστερικές ανυπομονησίες, τη ζωή μου !"


Σας άρεσε κάποιο; Έχετε σημειώσει εσείς κάποιο άλλο απόσπασμα από το Ζορμπά ή και από άλλα έργα του Καζαντζάκη;



(Και επίσης: Όποιος θέλει να έρθει μαζί μας στην έκθεση, ας έρθει να το δηλώσει στους υπεύθυνους για τη λέσχη ανάγνωσης καθηγητές.)

Σχόλια

  1. λοιπον,
    μαρεσε το πρωτο, μ'άρεσε και το 2ο, μ΄ άρεσε η 2η παράγραφος του τρίτου, αυτό που λέει για την ευτυχία, το πορτοκαλί που λέει για τους ανθρώπους (πόσο σωστό!) και η τελευταια πραγραφος του τελευταίου!
    υπέροχα!

    καλά διαβάσματα!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου, Αλς,

      Η αλήθεια είναι πως πάντα σκαλίζω τις μικρές μου τύψεις, όταν "πετσοκόβω" ένα έργο, για να παρουσιαστούν κάποια αποσπάσματα. Εννοείται πως το ίδιο απόσπασμα μέσα στο έργο αποκτά άλλη δυναμική. Από την άλλη, ο Ζορμπάς είναι γεμάτος προκλήσεις, ό,τι πρέπει για να υποκύψει κανείς:-)

      Ευχαριστούμε, μακάρι να ήσουν κοντά μας να πηγαίναμε παρέα.

      Διαγραφή
  2. « Στη ζωή μου, οι πιο μεγάλοι μου ευεργέτες στάθηκαν τα ταξίδια και τα ονείρατα »

    Μόλις πας να διαλέξεις κάποιο, συνειδητοποιείς ότι το ...άλλο σε εκφράζει πιο πολύ! Τι να πω;;;!Ο Καζαντζάκης ληταν ένας βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος. Τυχεροί αυτοί (και οι της Λέσχης μας μαζί!), που γνωρίζονται μαζί του. Να μας ειδοποιήσετε για την έκθεση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμένα, Στέλλα, μ'αρέσει το απόσπασμα του σχόλιού σου που λέει: " τυχεροί αυτοί που γνωρίζονται μαζί του". Καθώς περνάνε τα χρόνια, συνειδητοποιείς πόσο πλούτο σού έχουν προσφέρει μέσα από το έργο τους άνθρωποι που έχεις συναντήσει στη διαδρομή σου.

      Θα σας ειδοποιήσουμε για την έκθεση, αλλά έχετε και την περιβαλλοντική σας εσείς. Πίττα εσείς στην αυλή, πίττα εμείς στο ΙΜΕ! ( Πάει, το διαλύσαμε το καημένο το 6ο μας..)

      Διαγραφή
  3. "Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις."
    Δεν γνωρίζω από ποιο έργο του είναι. Την άκουσα όμως στην εκπομπή που είχε για το Νίκο Καζαντζάκη το ΣΚΑΙ και πραγματικά μου έμεινε και πιστεύω ότι θα υπάρχει στο μυαλό μου για αρκετό καιρο....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πράγματι, Έλλη, ωραία φράση, σκέψη, πρόταση. Χωρίς να αφαιρεί γοητεία από την περίπου αντίθετή της. Σκέψου: Πόσα πράγματα που γίνονται συνήθειες δε μας χαϊδεύουν την αίσιηση,τη μνήμη. Πώς αλλιώς να εξηγήσεις φράσεις του τύπου "τι όμορφα που ήταν εκείνο το καλοκαίρι που τα απογέματα πηγαίναμε ...και καθόμασταν ...και ..." Νοσταλγούμε εδώ το γεγονός που έγινε επανάληψη, συνήθεια. Όπως ακόμα κι όταν δηλώνουμε τι μας αρέσει: και τότε σε μια συνήθεια δεν αναφερόμαστε; "Εμένα το τσάι μ' αρέσει με πολλή ζάχαρη" ή " να κάθεσαι δίπλα στο τζάκι και να διαβάζεις" κοκ. Η ελκυστική δύναμη της συνήθειας.
      Κι από την άλλη η έλξη που ασκεί η ρήξη με τη συνήθεια, με το τέλμα, με την ακινησία.
      Δεν το είδα το ντοκιμαντέρ στο SKAI. Καλό;

      Διαγραφή
  4. Αν και λίγο καθυστερημένα..., επιτέλους βρήκα χρόνο να απαντήσω!!
    Πρώτα απ'όλα το ντοκιμαντέρ ήταν καλό και πολύ ενδιαφέρον!!
    τώρα πάμε στα υπόλοιπα!! Η αλήθεια είναι ότι κάποιες συνήθεις είναι τόσο όμορφες και είναι πλέον κομμάτια της ζωής μας. Αυτό όμως είτε δεν το καταλαβαίνουμε ποτέ είτε το καταλαβαίνουμε όταν παύουν να υπάρχουν, που δυστυχώς είναι αργά πια... Αν συμβεί το πρώτο,δν υπάρχει και πολύ μεγάλο πρόβλημα. Αν όμως συμβεί το δεύτερο,τότε νοσταλγούμε τόσο πολύ μερικές φορές αυτή τη συνήθεια που εδώ έρχεται να μας πει ο Καζαντζάκης ότι πρέπει να τη συντρίψουμε, έτσι ώστε να αποφύγουμε τον "πόνο" της απώλειας... Άλλωστε όπως είχαμε πει και σε μια παλιότερη ανάρτηση, οι συνήθεις κάποιες φορές γίνονται "Φαντάσματα κι μας στοιχειώνουν"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, γίνονται εξαρτήσεις, τις περισσότερες ( ή όλες;) φορές. Οπότε, αυτό που συνηθίζουμε χάνει και την αληθινή του γοητεία, ακριβώς γαιτί γίνεται κάτι άλλο, γίνεται συνήθεια. Προέχει, στη σκέψη του Καζαντζάκη η ανεξαρτησία, της οποίας η συνήθεια είναι εχθρός.
      ( Πλάκα έχει ο διάλογός μας, Ελίτσα. Έτσι όπως σας έχουν κάνει το χρόνο σας φέτος,μπορεί να συνεχιστεί σε 1-2 χρόνια:-) )

      Διαγραφή
  5. Τι να κάνουμε.. Υπομονή!! Σε λίγο καιρό τελειώνουμε οπότε θα έχω πιο πολύ χρόνο για αυτές τις ωραίες συζητήσεις. ;-)
    Ανεξαρτησία... Μεγάλο πράγμα και δύσκολο να το έχεις τις πιο πολλές στιγμές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Οι πέτρες ζωντανεύουν καθώς κατρακυλούν ε; Εμείς μέσα από τι μάτια αντικρίζουμε τον κόσμο άραγε....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμείς ασκούμε τα μάτια μας για να μεγαλώνουν, να γίνονται περισκόπια, να αποκτούν ευαίσθητες κεραίες, να βλέπουν στο σκοτάδι και στο φως, να ξεχωρίζουν, να μπορούν να κοιτάνε τον ήλιο και να μην τυφλώνονται, τα μαθαίνουμε να γελάνε και να υποφέρουν το κλάμα, να βλέπουν σε αργή κίνηση το βαθύ ποτάμιτου χρόνου που περνάει μέσα από τις παλάμες μας.

      Όλα αυτά και πολλά άλλα. Αλλά, θέλει άσκηση, Δανάη, πιστεύω. Δε γίνονται αυτά τα πράγματα άκοπα. Γίνονται με κόπο, με ένα κόπο, όμως, που κι αυτός μπορεί χαρά να φέρνει.

      Διαγραφή
  7. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις