Ο Αχμέντ, η δασκάλα και η Ελλάδα


Ανεβάζουμε σήμερα στο ιστολόγιό μας ένα άρθρο της  Λίνας Γιάνναρου στην κυριακάτικη Καθημερινή (04/01.2014) θεωρώντας πως αποτελεί πολύ καλή βάση για ευαισθητοποίηση και προβληματισμό.

Ο Αχμέντ, η δασκάλα και η Ελλάδα


Η ιστορία ενός Σύρου που έμαθε ελληνικά στο Σχολείο Μεταναστών και σκοτώθηκε υπηρετώντας τη θητεία στην πατρίδα του


 «Δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ». Η φράση αυτή από την «Αντιγόνη» είχε γοητεύσει την τάξη του Κυριακάτικου Σχολείου Μεταναστών. Οι μαθητές, οι περισσότεροι ενήλικοι, που εργάζονταν τις καθημερινές και αφιέρωναν τις Κυριακές τους στο μάθημα, είχαν ζητήσει από τη δασκάλα να τους τη γράψει στον πίνακα στα αρχαία ελληνικά: «Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν». «Παιδιά, κανείς νεοέλληνας, αν του πείτε αυτή τη φράση δεν πρόκειται να σας καταλάβει», τους έλεγε η Ολγα Νικολαΐδου, αλλά εκείνα έγραφαν ήδη στα τετράδιά τους, την εμβληματική φράση του Σοφοκλή, αργά και προσεκτικά. «Είναι σημαντικό να το ξέρουμε, όπως ακριβώς το είπε», έκανε ο 19χρονος Αχμέντ, πρόσφυγας από τη Συρία.


Η Ολγα δίδασκε εθελοντικά στο σχολείο από το 2008 έως το 2012. Ηταν χαρούμενη που την τελευταία εκείνη χρονιά είχε αναλάβει τμήμα προχωρημένων. Οι μαθητές μετρούσαν ήδη αρκετά χρόνια στην Ελλάδα και καταλάβαιναν πολύ καλά τη γλώσσα. «Είχα την ελευθερία να διαμορφώσω το μάθημα, διευρύνοντάς το σε αρκετά πεδία. Δεν χρειαζόταν να ξεκινήσω από την αλφαβήτα», λέει στην «Κ». Κάθε μάθημα τελείωνε με τραγούδια. «Μοίραζα σε φωτοτυπίες τους στίχους, τους συζητούσαμε, εντοπίζαμε άγνωστες λέξεις και μετά, σε ένα φορητό cd player που είχαμε, ακούγαμε το τραγούδι προσπαθώντας να το τραγουδήσουμε όλοι μαζί». Διάβαζαν ποιήματα του Ελύτη, του Σεφέρη, του Ρίτσου, του Λειβαδίτη. Παράλληλα προσπαθούσαν να αποδώσουν θεατρικούς διαλόγους. Λίγο Μπρεχτ, από το «Τρόμος και Αθλιότητα στο Γ΄ Ράιχ», λίγο Λόρκα, ακόμη και την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Οι μαθητές ρουφούσαν τα πάντα λαίμαργα. Εκείνη την περίοδο, η ίδια δίδασκε και σε ένα ΙΕΚ δημοσιογραφίας. «Μου είχε κάνει εντύπωση ότι εκεί οι μαθητές πλήρωναν, αλλά αντιμετώπιζαν με αδιαφορία τη γλώσσα. “Σε τι θα μας χρησιμεύσει αν το μάθουμε αυτό;”, μου έλεγαν συχνά. Την ίδια στιγμή στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών δεν τη χόρταιναν».

Από την αρχή ο Αχμέντ είχε εντυπωσιάσει την Ολγα. Ιδιαίτερα έξυπνος, με φοβερή αντίληψη –«τα ’πιανε όλα στον αέρα»– και πολύ όμορφος: μεγάλα πράσινα και εκφραστικά μάτια, σκούρα επιδερμίδα και μαύρα μαλλιά. «Και πολύ πειραχτήρι. Του άρεσαν οι ανατροπές, οι αντιθέσεις, οι πλάκες και κυρίως το σαμποτάρισμα κάθε στιγμής που έρρεπε προς τη σοβαρότητα». Τον θυμάται να της λέει «κυρία δασκάλα –έτσι μ’ έλεγε– βρήκα κι εγώ ένα στίχο του Ελύτη, το “Θεέ μου, ξόδεψες τόσο μπλε για να μη σε βλέπουμε”» και αμέσως μετά να αφήνει επίτηδες το κινητό του να χτυπήσει για να δει πώς θα αντιδράσει εκείνη στον ήχο κλήσης του... σκυλάδικου που είχε επιλέξει. «Ολα χρειάζονται στη ζωή, κυρία δασκάλα», απαντούσε στο βλέμμα της.
Η «Αντιγόνη» τον είχε γοητεύσει. «Βλέπετε σε όλους τους λαούς, σε όλους τους πολιτισμούς, οι νεκροί είναι ιεροί και η τέλεση της ταφής τους, αδιαπραγμάτευτο, τελευταίο χρέος των ζωντανών απέναντί τους», εξηγεί η Ολγα. Μια μέρα, όταν τους διάβασε το ποίημα του Μπρεχτ «Στρατηγέ το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα» και τους ρώτησε τι σκέφτονται, ο Αχμέντ απάντησε: «Σκέφτομαι ότι μόνο η Αντιγόνη, θα μπορούσε να νικήσει αυτόν τον στρατηγό, λέγοντάς του “δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ”».

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Αχμέντ ανακοίνωσε στην τάξη ότι θα επέστρεφε στην πατρίδα του για να υπηρετήσει τη θητεία του. «Αυτό είναι το σωστό και αυτό θα κάνω», είπε στη δασκάλα του. «Αλλά θα ξαναγυρίσω».

Δεν ξαναγύρισε. Επεσε πάνω στον εμφύλιο και σκοτώθηκε. Οπως τους ενημέρωσε ο συμμαθητής του ο Σιάρ, τον διέταξαν να πυροβολήσει τον κόσμο που διαμαρτυρόταν σε μια πλατεία, εκείνος αρνήθηκε με αποτέλεσμα να τον εκτελέσουν, μαζί με όσους ακολούθησαν το παράδειγμά του.



Η Ολγα συνετρίβη. «Την ημέρα που έμαθα για τον θάνατο του Αχμέντ ένιωσα να μισώ όλα τα αγαπημένα μου αναγνώσματα, αυτά που με τόση χαρά και υπερηφάνεια είχα μοιραστεί μαζί του και με τους υπόλοιπους μαθητές μου. Και την Αντιγόνη και τον Μπρεχτ και τους ποιητές και τα ιδανικά και τις αξίες και τις ιδεολογίες και τις θεωρίες...», λέει. «Σκέφτηκα ότι το πιο ιερό μάθημα είναι η ζωή. Πάνω σε αυτό, εγώ τι δίδαξα; Πώς να πεθαίνεις ηρωικά; Αν έστω και στο ελάχιστο επηρέασα τη στάση του εκείνη τη στιγμή, ήμουν συνένοχη, αλλά όχι συμμέτοχη. Εγώ μιλούσα στη θεωρία, αλλά ο Αχμέντ πέρασε στην πράξη».

Τα σχόλια δικά σας.

Σχόλια

  1. Πάνω σε αυτό, εγώ τι δίδαξα; Πώς να πεθαίνεις ηρωικά;

    Νομίζω ότι συχνά σε περιπτώσεις ξεκάθαρου ηθικού διλήμματος όπου και διακυβεύονται ανθρώπινες ζωές, ο τρόπος που θα "επιλέξεις" να πεθάνεις φαίνεται να σε καθορίζει.

    "Πέθανε σαν ήρωας" λέμε.

    Εμένα μ'αρέσει να το βλέπω ανάποδα.Έζησε σαν ήρωας.Όλες οι μέχρι τότε επιλογές του,οι αξίες πίσω από τις πράξεις του,οι εκατοντάδες φορές που επέλεξε το καλό κι όχι το κακό (όσο απλοϊκό κι αν φαίνεται σα σχήμα) αυτά είναι που οδηγούν στην άρνηση να πυροβολήσει.Δεν πέθανε για τη δικαιοσύνη π.χ. Έζησε υπηρετώντας τη.Ο θάνατός του δικαίωσε την ύπαρξή του κι ας ακούγεται οξύμωρο.

    Από μια διεστραμμένη άποψη στάθηκε τυχερός.Είναι λίγες οι φορές που ο δρόμος του καλού και του κακού διαγράφονται με διαύγεια μπροστά μας. Τότε που το διακύβευμα είναι συνήθως η ίδια η ζωή και όχι η ποιότητά της.Ένα θάνατο τον έχουμε (που λέει και ο Αρκάς) και πόσο συχνά, αλήθεια, καταφέρνουμε να ταιριάζει με αυτό που υπήρξαμε;

    Όσο για την κυρία δασκάλα,την καταλαβαίνω.Τη θλίψη,την οργή,την παραίτηση από λόγια που είναι φτιαγμένα για να στηρίζουν και να εμπνέουν τη ζωή και που ακούγονται σαν προσβολή σχεδόν όταν βρίσκονται απέναντι σε έναν (άδικο) θάνατο.

    Η σκέψη ότι άνθρωποι πεθαίνουν για ιδέες μπορεί να σε τρελάνει,να σε κάνει κυνικό. Η σκέψη ότι ζουν γι'αυτές όμως;

    Είναι η μόνη ίσως παρηγοριά που της έχω.Μαζί με ένα μπράβο που συνέβαλε στο να υπάρξει άνθρωπος που στη μέσα της κόλασης σήκωσε τα μάτια στον ουρανό.

    Κι αν αύριο πεθάνει σε τροχαίο ή σε βαθιά γεράματα, στα μάτια μου θα είναι το ίδιο ηρωίδα.Γιατί τις Κυριακές σηκωνόταν απ'το σπίτι και έπαιρνε το δρόμο του καλού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τα γράφεις, Ισμήνη, τόσο εύστοχα, που αισθάνομαι πως ό,τι και να σου απαντήσω θα το χαλάσω. Αυτή η αναγωγή, αυτή η δίψα για ουρανό ( και μάλιστα μέσα από την κόλαση, όπως λες) κι η συμβολή της καλής δασκάλας σ' αυτό, είναι όλα μια τεράστια παρηγοριά. Κι όχι μόνο για τη δασκάλα, πιστεύω, αλλά βαθύτερα, σε υπαρξιακό επίπεδο - ένας τρόπος το φορτίο της ζωής να γίνεται υποφερτό.

      Μακάρι να διάβαζε το σχόλιό σου η δασκάλα. Γιατί, κάθε επόμενη Κυριακή φαίνεται πως θα θέλει και περισσότερο κουράγιο για να σηκώνεσαι απ' το σπίτι και να παίρνεις το δρόμο του καλού.

      Καλή βδομάδα.

      Διαγραφή
  2. Μετά το κείμενο της Ισμήνης, λίγα μένουν να προσθέσω (ολιγόλογη, δυστυχώς πάντα). Ίσως τη δική μου ανάμνηση από την Αντιγόνη,που συνάντησα μαθήτρια στη Β Λυκείου και δεν την ξέχασα ποτέ. Με κάνει και νιώθω -επιτέλους-περήφανη για τη φωτεινή πλευρά του "Πλανήτη- Έλληνες", περισσότερο όμως συγκινούμαι που ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα και συνεχίζει να εμπνέει, φτιάχνοντας το νήμα που μας ενώνει, εμάς τους συχνά ανόητους και απερίσκεπτους ανθρώπους. Καλό σου ταξίδι Αχμέντ.... Το σεβασμό μου στη δασκάλα και ένα ευχαριστώ για την ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Διονύση, συγκλονίστηκα.... Θα συμφωνήσω και γω με το σχόλιο της Ισμήνης που με κάλυψε απόλυτα.Και το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι η δασκάλα αυτή είναι αλήθινο σύμβολο δασκάλου που διάλεξε να προσφέρει τη γνώση.Καλό ταξίδι στον Αχμέντ, που αφού γνώρισε την Αντιγόνη έγινε ένας μικρός ήρωας στη πατρίδα του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ναι, Γιώτα. Στέκομαι και στη φράση της δασκάλας πως το πιο ιερό μάθημα είναι η ζωή. Αλλά ποια ζωή; Όχι αυτή που εμπνέεται από τις αξίες που η ίδια διδάσκει; Όχι αυτή που ομορφαίνει την άγρια όψη μας;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. συγκλονίστηκαν τα μέσα μου απ'την ανάρτησή σου,γλυκέ μου Διονύση, και πιο πολύ-τολμώ να πω- απ' την απάντηση αυτού του πλάσματος που είναι η Ισμήνη...
    Ξέρω πολλούς δασκάλους που δουλεύουν χρόνια τώρα στο Κυριακάτικο Σχολείο,τη Βίκυ,το Γιώργο,την Έφη,,,,γνώρισα και κάποιους μαθητές τους σαν τον Αχμέντ- Ιρανούς κι Αιγύπτιους,Μπαγκλαντεσιανούς,Πακιστανούς κ.λπ.Τους γνώρισα για πρώτη φορά στην Πλ,Κύπρου κ' στις λαίκές-αιμόφυρτους-"συνέχθειν"-δεν πήγαν στην πατρίδα τους να σκοτωθούν,τους σκότωναν εδώ-στην πατρίδα της Αντιγόνης.Κι αυτοί που τους μάτωναν είχαν αγκυλωτούς κ' κέλτικους σταυρούς στα θρανία τους κι ήταν μαθητές μας."Να λέμε ουρανός και να είναι"!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Άννα (γιατί εδώ πέρα έχουμε καταφέρει να είναι επώνυμα και τα ανώνυμα - τόσο κοντά είμαστε..), είδες τι ωραία που συναντιόμαστε στην απάντηση της Ισμήνης;
    Στην παρατήρησή σου πως ήταν μαθητές μας, επιστρέφω στην ερώτηση της φοβερής δασκάλας:" Πάνω σ' αυτό, εγώ τι δίδαξα;" Και εσύ και η ερώτηση με βάζουν μπροστά στις ευθύνες μου. Τι κάνω γι' αυτά. Τι κάνω γι' αυτό. Ξέρω πως δε θ' αλλάξω τον κόσμο. Ξέρω όμως πως είμαι κι ανίκανος να μην προσπαθώ -"συμφιλείν", λοιπόν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Το ιστολόγιό μας στοχεύει στη συμμετοχή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή, την έκφραση απόψεων και ιδεών, γι' αυτό και τα σχόλιά σας είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα:-)

Δημοφιλείς αναρτήσεις