Ο Δαμιανός Κουτσελένκο μας λέει την ιστορία του τόπου που γεννήθηκε

Λίγο καιρό πριν η Χριστίνα Χρυσοστομίδου, της Β΄λυκ., μας περιέγραψε την εκπαίδευση στο Καζαχστάν. Σήμερα ο Δαμιανός Κουτσελένκο, της Γ΄λυκ., θα μας μιλήσει για το κράτος του Καζαχστάν, το μέρος που γεννήθηκε, διατρέχοντας αιώνες ιστορίας.

Δαμιανός Κουτσελένκο ( Γ΄λυκ)
Οδοιπορικό
από το Καζαχστάν στην Ελλάδα

Ας ξεκινήσουμε απ' την ιστορία του Καζαχστάν. Οι τωρινοί Καζάχοι είναι στην ουσία μογγόλοι, οι αυθεντικοί Καζάχοι. Μετά τις εκστρατείες του Τιμούρ ή Ταμερλάνου δημιουργήθηκαν κάποιοι λαοί όπως Καζάχοι, Κιρκίζιοι, Ουζμπέκοι, που ήταν μουσουλμάνοι, όπως και οι μογγόλοι του Τιμούρ. Καθένας απ’ αυτούς τους λαούς που δημιουργήθηκαν μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας του Ταμερλάνου συνέχισε το ίδιο σύστημα με τους μογγόλους, δηλαδή να ζουν ως νομάδες..

ΤαμερλάνοςΟ τρόπος οργάνωσης στο Καζαχστάν ήταν κάπως έτσι: Καταρχάς όλο το Καζαχστάν ήταν χωρισμένο σε πολλές φυλές, η κάθε φυλή είχε την περιοχή της, τα εδάφη της. Οι φυλές αυτές ονομάζονταν Τζούζε ή Τζουζ. Η κάθε Τζούζε είχε έναν ηγέτη που λεγόταν Μπάϊ , ο κάθε Μπάϊς ήταν μονάρχης του δικού του Τζούζε. Μπάϊες γίνονταν μόνο μέλη της οικογενείας, της δυναστείας. Ο κάθε Μπάϊς είχε πολλά ζώα, όσα περισσότερα είχε ο καθένας τόσο πιο ισχυρός ήταν. Οι Τζούζε ζούσαν ως νομάδες και μεταφέρονταν συνεχώς σε πιο γόνιμες και γενικώς καλύτερες περιοχές χωρίς όμως να μπαίνουν σε περιοχές άλλων Τζούζε διότι μετά έπαιρναν λόγο τα όπλα. Οι άνθρωποι ζούσαν σε ιούρτες, ήταν σκηνες με κωνικό σχήμα.ιούρτεςΣτο Καζαχστάν οι άνθρωποι ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι για αυτό όταν μετακινούνταν έπαιρναν μαζί τους όλα τα ζώα. Ο κάθε Μπάϊς είχε δούλους, είχε δικό του στρατό και παντρευόταν τις πιο όμορφες γυναίκες της Τζούζε του, μπορούσε να έχει όσες ήθελε αρκεί να είχε την δυνατότητα να τις συντηρεί. Οι γυναίκες έμεναν στην ιούρτα του Μπάϊ και ο πρωτότοκος γιός της πρώτης γυναίκας του Μπάϊ γινόταν διάδοχος του. Επειδή λεφτά δεν χρησιμοποιούνταν εκεί, οι Μπάϊες αντάλλαζαν μεταξύ τους εάν τους έλλειπε κάτι, γινόταν έτσι ένα έιδος εμπορίου. Αλλά αυτό γινόταν αρκετά σπάνια διότι δεν υπήρχαν αξιόπιστοι συνέταιροι αφού συνέχεια πολεμούσαν οι Τζούζε, η μια την άλλη, ήταν όλοι εχθροί μεταξύ τους.
Αυτό συνεχιζόταν για πολλά χρόνια απ΄τον 13ο αιώνα αν δεν κάνω λάθος μέχρι τον 20ο αν και μειώθηκαν οι Τζούζε και έμειναν οι πιο ισχυροί στο τέλος. Σε όλη αυτήν την διάρκεια εκτός από τους Ρώσους μόνο οι Σελτζούκοι Τούρκοι που πέρασαν από αυτές τις περιοχές πολέμησαν με Καζάχικα φύλα, οι οποίοι Σελτζούκοι δεν διέφεραν πολύ στον τρόπο οργάνωσης από τους Καζάχους.
Το 15ο με 16ο αιώνα οι Ρώσοι άρχισαν σιγά σιγά να απωθούν τους μογγόλους και να τους αναχαιτίζουν στα εδάφη τους στην Μογγολία. Τότε ήταν όταν και αυτοί πέρασαν από τις περιοχές του Καζαχστάν. Τα περισσότερα Καζάχικα Τζούζε πολέμησαν τους Ρώσους και μάλιστα με μεγάλες επιτυχίες αλλά σιγά σιγά οι διχόνοιες μεταξύ των Τζούζε διέλυσαν αυτήν την προσωρινή συμμαχία τους κατά των Ρώσων. Τα ασθενέστερα Τζούζε που πιέζονταν από τα πιο ισχυρά άρχισαν να συμμαχούν σιγά σιγά με τους Ρώσους κατά των άλλων Τζούζε . Οι Ρώσοι σύναψαν συμμαχία με πολλά Τζούζε τα οποία θα τα βοηθούσαν οι Ρώσοι κατά των άλλων Τζούζε, ταυτόχρονα οι σύμμαχοι θα έπρεπε να βοηθούν τους Ρώσους κατά των μογγόλων. Κάποιοι πολεμούσαν τους Ρώσους, άλλοι συμμαχούσαν και άλλοι τους πρόδιδαν.
Ώσπου τον 18οή 19ο αιώνα δεν γνωρίζω συγκεκριμένα η Αικατερίνη η πρώτη προσπάθησε να βάλει ένα τέλος σε αυτά φαίρνοντας πιο κοντά τους Ρώσους με τους Καζάχους, κατάφερε να κάνει συμμαχία σχεδόν με όλα τα Τζούζε ενώ ταυτόχρονα άρχισε να τους επηρεάζει σε όλους τους τομείς, φτιάχνοντας τις πρώτες πόλεις αν και μπροστά σε πόλεις όπως το Παρίσι της εποχής ήταν χωριά. Η πρώτη πόλη ήταν η Άλμα-Ατά που τότε είχε άλλο όνομα Βέρνεϋ που σημαίνει πιστή πόλη ή πόλη των πιστών, στην συνέχεια ακολούθησαν και άλλες πόλεις. Το Καζαχστάν άρχισε να εξυχρονίζεται. Πολλοί Καζάχοι μπήκαν στο ρωσικό στρατό κυρίως στο ιππικό. Σιγά σιγά η τόσο μεγάλη επιρροή που είχε η Ρωσία στο Καζαχστάν έκανε τους Ρώσους τους ρυθμιστές αφού κατάντησαν να ρυθμίζουν την χώρα χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν.Παρόλα αυτά οι Μπάϊες παρέμεναν ισχυροί και είχαν ακόμα τις εκτάσεις τους, αν και πλέον οι σχέσεις μεταξύ των Τζούζε έπαψαν να είναι εχθρικές ποτέ δεν προσπάθησαν να διώξουν τους Ρώσους κάθε άλλο.

Αυτό συνεχιζόταν μέχρι την Ρώσικη επανάσταση αν και οι Μπάϊες υποστήριζαν τον τσάρο δεν πολέμησαν τους Μπολσεβίκους. Μετά τον θρίαμβο της επανάστασης οι Μπολσεβίκοι προσάρτησαν και το Καζαχστάν στην Σοβιετική ένωση όπως και το Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Αρμενία, Γεωργία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Αζερμπαϊτζάν και πιο μετά την Μολδαβία και τις Βαλτικές χώρες, Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία. Οι Μπολσεβίκοι άρχισαν να χωρίζουν το Καζαχστάν όπως και όλη την Σοβιετική ένωση σε Κολχόζια δηλαδή σε μεγάλες περιοχές οι οποίες θα ήταν του κράτους και θα παρείχαν δουλειά στους ανθρώπους. Αφού χωρίστηκε η Σοβιετική ένωση σε Κολχόζια άρχιζαν να δημιουργούνται δουλειές για τους εργάτες εργοστάσια, καλλιέργειες κ.τ.λ. Έτσι και οι Μπάϊες έχασαν την δύναμή τους αφού οι Μπολσεβίκοι τους πήραν όλα τα υπάρχοντα και τα παραχώρησαν στο κράτος, έτσι οι Μπάϊες φτωχέψανε και έγιναν αδύναμοι ,για αυτό ενώθηκαν και άρχισαν να χτυπούν το Σοβιετικό καθεστώς.
Έστηναν ενέδρες, κάνανε επιδρομές σε απλούς ανθρώπους και μετά κρύβονταν, χρησιμοποιούσαν τακτικές ανταρτοπόλεμου κατά των Μπολσεβίκων, έμπαιναν σε χωριά, έκαιγαν, κατέστρεφαν και ότι απέμενε το έπαιρναν και εξαφανίζονταν. Για πολύ καιρό ταλαιπωρούσαν οι πρώην Μπάϊες τον κόκκινο στρατό ώσπου κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 20 ο Στάλιν τους εξόντωσε.
Στην δεκαετία του 20 σε πόλεις όπως η Οδησσό, Σεβαστούπολη, Σταυρούπολη κ.α. οι οποίες είχαν πάρα πολλούς έλληνες, άρχισαν μετά την Μικρασιατική καταστροφή αλλά και κατά την διάρκεια, να έρχονται όλο και περισσότεροι Έλληνες σε αυτές τις πόλεις που, αν δεν κάνω λάθος, οι τσάροι της έφτιαξαν ειδικά για Έλληνες ή μπορεί να ήταν Ελληνικές από τα Βυζαντινά χρόνια. Όλη η Νότια Ουκρανία είχε γεμίσει με Ελληνικούς πληθυσμούς αφού δεν ήταν λίγα τα πλοία που μετέφεραν Έλληνες από τον Πόντο εκεί. Οι νέοι αυτοί πληθυσμοί δεν δυσκολεύτηκαν πολύ να βρούνε δουλειά και να εγκατασταθούν εκεί αφού όλοι σχεδόν σε αυτές τις περιοχές ήταν Έλληνες.
Αυτή η κατάσταση όμως δεν κράτησε για πάρα πολύ, ο Στάλιν άρχιζε να στέλνει διάφορους μη σοβιετικούς πληθυσμούς που βρίσκονταν κοντά στα σύνορα στις πιο απόμακρες περιοχές της Σοβιετικής ένωσης, κυρίως στον Καύκασο και στην Ασιατική Σοβιετική ένωση. Αυτή η μεταφορά των πληθυσμών αυξήθηκε τρομερά κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου αφού ο κόκκινος στρατός έπαιρνε τους άνδρες στον πόλεμο και τα γυναικόπαιδα τα έστελνε στην ασιατική σοβιετική ένωση όπως και στον Καύκασο. Οι πληθυσμοί ήταν όλοι μη σοβιετικοί ( Έλληνες, βούλγαροι, κούρδοι, γερμανοί, πολωνοί, ρουμάνοι, γιουγκοσλάβοι.)
Οι άνδρες από αυτούς τους λαούς τους οποίους οι σοβιετικοί ανάγκασαν να πολεμήσουν ήταν σχεδόν πάντα άοπλοι, τους έστελναν οι σοβιετικοί στην πρώτη γραμμή να ορμούν κατά των γερμανών αποσπώντας την προσοχή τους, ενώ ο κόκκινος στρατός πλευροκοπούσε τον εισβολέα. Πολλοί αντιστάθηκαν και οι περισσότεροι αρνούνταν να πηγαίνουν ως πρόβατα στην σφαγή, έτσι οι σοβιετικοί πολλούς τους εκτελούσαν αλλά τους περισσότερους τους μεθούσαν και έτσι δεν ήταν δύσκολο να τους ελέγχουν. Αυτός ο τρόπος μάχης ονομάστηκε στραφμπάτ.
Οι περισσότεροι δεν έσμιξαν με τις οικογένειες τους αλλά όσοι το έκαναν δεν παρασημοφορήθηκαν για τις υπηρεσίες τους στην Σ. ένωση, επειδή ήταν ξένοι και μόνο οι Σοβιετικοί είχαν αυτό το δικαίωμα.
Τα γυναικόπαιδα που στάλθηκαν στο Καζαχστάν δεν είχαν εύκολο δρόμο να διανύσουν. Καταρχάς πάρα πολλοί Καζάχοι στάλθηκαν στο μέτωπο από τους οποίους περίπου ένα εκατομμύριο σκοτώθηκαν από τις συνολικές απώλειες των Σοβιετικών που ήταν 20-30 εκατομμύρια.
Οι Καζάχοι δέχτηκαν τους νέους πληθυσμούς πολύ φιλόξενα αν και οι Καζάχοι ήταν αμόρφωτοι και σε πολλές περιπτώσεις απολίτιστοι βοήθησαν πάρα πολύ τους ξένους πληθυσμούς να φτιάξουν την ζωή τους. Αυτοί οι πληθυσμοί των ξένων δεν ήταν μεικτοί, ήταν χωρισμένοι σε ομάδες ας το πούμε, οι Έλληνες σε μια ομάδα, οι Βούλγαροι σε άλλη κ.ά.

Άλμα-ατάΕίχαν σταλθεί στις στέπες του Καζαχστάν και οι δικοί μου πρόγονοι, κοντά στην Άλμα-ατά. Εκεί σε αυτές τις στέπες οι ενήλικοι δούλευαν στα Κολχόζια για να επιβιώσουν, από τα Κολχόζια συντηρούνταν αφού για την εργασία τους, τους δινόταν λίγη τροφή. Εντωμεταξύ στέγη δεν υπήρχε, οι άνθρωποι ζούσαν κάτω από τα δέντρα ενώ κάποιοι άλλοι έφτιαχναν κάτι σαν σπιτάκια από λάσπη ή από ότι έβρισκαν ίσα ίσα να καλύπτονται από την βροχή. Η προγιαγιά μου άφηνε τα παιδιά της μόνα και πήγαινε έβοσκε ταύρους στα Κολχόζια για να ζήσει. Πάρα πολλά παιδιά πέθαιναν από ελλείψεις, η τροφή που δινόταν από την δουλειά δεν έφτανε, για αυτό πολλοί έτρωγαν ότι έβρισκαν , για αυτό και δηλητηριάζονταν πολλοί κυρίως από φυτά και μανιτάρια. Τα παιδιά δεν τα έπαιρναν στον παιδικό σταθμό επειδή δεν ήταν Σοβιετικά, έτσι τα περισσότερα παιδιά μεγάλωναν αμόρφωτα αφού δεν πήγαιναν σχολείο και έπιαναν δουλειά από μικρή ηλικία. Η γιαγιά μου ήταν τυχερή κατάφερε να πάει στις 3 πρώτες τάξεις και τουλάχιστον έμαθε να γράφει, να μετράει και να διαβάζει λίγο.
Σιγά σιγά άρχισαν να χτίζονται σπιτάκια και να δημιουργούνται χωριά όπως και το δικό μου κοντά στην Άλμα-ατά.
Οι Ρώσοι ήλεγχαν τις πιο υψηλές θέσεις στο Καζαχστάν σε όλους τους τομείς και φέρονταν πολύ ρατσιστικά στην αρχή στους ξένους πληθυσμούς. Σιγά σιγά άρχιζαν να φτιάχνονται σχολεία και στην συνέχεια εργοστάσια όλο και περισσότερα. Όσοι έλληνες πήγαν σχολείο, πήγαν σε ρώσικο αφού δεν υπήρχαν ελληνικά, ακόμα και οι Καζάχοι προτιμούσαν τα ρωσικά σχολεία από ότι τα Καζάχικα αφού τους δινόταν η ευκαιρία να μάθουν πιο εκσυγχρονισμένα πράγματα αλλά και πιο πολλές πιθανότητες να βρούνε πιο καλή δουλειά διότι όλα ελέγχονταν από Ρώσους στην Σοβιετική Ένωση και όλοι μιλούσαν ρώσικα και μάθαιναν την ρωσική κουλτούρα και πολιτισμό.
Ανά χωριό υπήρχε ένας μορφωμένος Έλληνας που μορφώθηκε στην Μαύρη θάλασσα και αυτός γνώριζε τους νόμους και γενικώς το σύστημα της χώρας. Έτσι κάθε χρόνο έπαιρνε τα διαβατήρια από κάθε Έλληνα και τα πήγαινε στην Μόσχα για θεώρηση. Εάν υπήρχαν περισσότεροι μορφωμένοι μοιράζονταν τα διαβατήρια. Στην συνέχεια αφού επέστρεφαν από Μόσχα επέστρεφαν και τα διαβατήρια στους κατόχους τους.
Το 1954 επειδή υπήρχε πάρα πολύ πείνα στην χώρα και αυτοί που ασχολούνταν με καλλιέργειες έβγαζαν ανεπαρκή παραγωγή, στάλθηκαν στο Καζαχστάν εκατομμύρια Ρώσοι και Ουκρανοί νέοι, για να καλλιεργήσουν τις απέραντες εκτάσεις του Καζαχστάν. Το Καζαχστάν είχε πάρα πολύ νερό και πολύ γόνιμο έδαφος έτσι δημιουργήθηκαν οι πρώτες μεγάλες καλλιέργειες στο Καζαχστάν, παλιότερα υπήρχαν ελάχιστες διότι οι Καζάχοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Η πρώτη μαζική καλλιέργεια που έγινε ήταν για να καλλιεργηθεί σιτάρι.

Το Καζαχστάν ήταν πολυεθνικό κράτος πια, με πολλές γλώσσες και παραδόσεις. Το κάθε έθνος σεβόταν το άλλο, όσοι ήταν μη σοβιετικοί φρόντισαν να πάρουν σοβιετική ταυτότητα για να έχουν περισσότερα δικαιώματα, όπως υψηλότερες θέσεις εργασίας. Οι λαοί ήταν πολύ φιλικοί μεταξύ τους, δεν υπήρχε ο ρατσισμός ούτε καν στον ελάχιστο βαθμό και έστω και πολύ δύσκολα πλέον κατάφεραν οι έλληνες να έχουν τα βασικά, ένα σπιτάκι με λίγη γη και μια σταθερή δουλειά με την οποία συντηρούσαν τα παιδιά, αν και πάλι ζούσαν αρκετά φτωχά.
Οτιδήποτε είχε σχέση με θρησκεύματα απαγορευόταν αλλά παρόλα αυτά οι χριστιανοί παντρεύονταν σε εκκλησίες, όσες απόμειναν από τους τσάρους. Ενώ οι μουσουλμάνοι με τις δικές τους θρησκευτικές παραδόσεις. Η πιο μεγάλη και σημαντική εκκλησία στο Καζαχστάν ήταν του Αγίου Νικολάου στην Άλμα-Ατά την πρωτεύουσα του Καζαχστάν, τα χωριά δεν είχαν εκκλησίες, ελάχιστα μπορεί να είχαν κάποια μικρή ξύλινη μόνο. Όλοι όσοι ήταν κοντά στην Άλμα-Ατά όπως και το χωριό μου το Τσιλικ φρόντιζαν να παντρεύονται ή να βαφτίζονται σε αυτήν την εκκλησία. Η Άλμα-Ατά είχε 3 εκκλησίες από τις οποίες η μια είναι ξύλινη. Οι γάμοι κρατούσαν 3 μέρες μαζί με τα πανηγύρια, κυρίως στα χωριά. Σε αυτά τα πανηγύρια συμμετείχαν άνθρωποι από διαφορετικά έθνη με διαφορετικές θρησκείες.
Το χωριό μου όπως και τα περισσότερα ήταν χωρισμένο, προσπαθούσαν οι έλληνες να είναι κοντά σε έλληνες, οι ρώσοι κοντά σε ρώσους κ.τ.λ. Οι έλληνες δεν ξεχνούσαν την γλώσσα τους, μεταξύ τους μιλούσαν ποντιακά και αποκαλούσαν ο ένας τον άλλον ρωμαίους, τηρούσαν τις παραδόσεις τις ελληνικές, όπως τα κάλαντα, αν και φαινόντουσαν αστεία στους μουσουλμάνους Καζάχους.
Η ποντιακή μουσική δεν ξεχνιόταν, κάθε άλλο, δημιουργούνταν περισσότερα τραγούδια μέχρι και συγκροτήματα που έβγαζαν δικά τους τραγούδια και κάνανε συναυλίες, ένα πολύ διάσημο συγκρότημα ήταν του Οδυσσέα. Γίνονταν πανηγύρια και χοροί ποντιακοί συχνά και φυσικά και στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές όπως η Ανάσταση. Σε αυτά τα πανηγύρια ερχόντουσαν και άτομα από άλλες καταγωγές και μάλιστα τους άρεσαν οι ποντιακές παραδόσεις. Ήταν όλοι πολύ φιλικοί μεταξύ τους, πήγαινε ο ένας και έπαιρνε ψωμί από τον άλλο κ.τ.λ

Όλοι πήγαιναν σε ρωσικά σχολεία έτσι ώστε να μπούνε σε ρώσικο πανεπιστήμιο, γενικώς τα ρωσικά σχολεία θεωρούνταν καλύτερα από τα Καζάχικα στα οποία πήγαιναν μόνο λίγοι Καζάχοι, επίσης στα Καζάχικα σχολεία μιλούσαν μόνο Καζάχικα. Σε όλο το Καζαχστάν υπήρχαν μόνο 2-3 πανεπιστήμια Καζάχικα.
Οι εργαζόμενοι πάντα δούλευαν 5 μέρες,, τα Σαββατοκύριακα ξεκουράζονταν. Το μεσημεριανό στην δουλειά κρατούσε μια ώρα.
Τα σχολεία όμως ήταν ανοιχτά 6 μέρες την εβδομάδα για τους μαθητές, οι μαθητές στα σχολεία καθάριζαν όλο το κτήριο και την αυλή, χώρια από τον καθαρισμό που έκανε η καθαρίστρια. Υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ των τμημάτων ποιο είναι το πιο όμορφο. Γινόντουσαν και παρελάσεις, και στα χωριά. Γινόντουσαν στις πιο μεγάλες εθνικές γιορτές, κάθε σχολείο προσπαθούσε να εντυπωσιάσει, διότι το σχολείο με την πιο ωραία παρέλαση κέρδιζε βραβείο. Γινόντουσαν 3 παρελάσεις το χρόνο μια στις 7 Νοεμβρίου με το νέο ημερολόγιο, όπου τιμούσαν την ρωσική επανάσταση, μια στις 1 Μαΐου περί των δικαιωμάτων των εργαζομένων και άλλη μια στις 9 Μαΐου που ήταν μέρα νίκης κατά των Ναζί. Οι πρόβες για την παρέλαση γινόντουσαν για 2-3 μήνες.
Γινόντουσαν διάφοροι διαγωνισμοί μέσα στο σχολείο όπως διαφόρων μαθημάτων, ζωγραφικής, χορού, καλύτερου μαθητή, μουσικής, σκακιού αλλά και διαφόρων αθλημάτων. Υπήρχαν και παρόμοιοι διαγωνισμοί και μεταξύ των σχολείων.
Υπήρχε η μέρα του καθηγητή στους οποίους οι μαθητές έφερναν λουλούδια και κάθε τάξη αν ήθελε έφτιαχνε κάτι για τον καθηγητή, κάποιο δώρο ή ζωγραφιά. Επίσης σε εφημερίδα του σχολείου μπορούσαν και έκαναν χιούμορ με τους καθηγητές, όχι κάτι βαρύ βέβαια.
Τα σχολεία όλα είχαν κλειστό γυμναστήριο μπάσκετ και βόλεϊ αλλά και ανοιχτό ποδοσφαίρου, συνήθως χωρίς γρασίδι. Κάθε σχολείο φρόντιζε να φτιάχνει την καλύτερη ομάδα για να συμμετάσχει σε αγώνες. Υπήρχε επίσης μια μεγάλη αίθουσα για εκδηλώσεις, εκεί γινόντουσαν συχνά χοροεσπερίδες που οργάνωναν οι ίδιοι οι μαθητές.
Κάθε καλοκαίρι μετά το σχολείο τα παιδιά πήγαιναν για δουλειά σε καπνοκαλλιέργειες, όλοι το έκαναν.
Εκεί στο σχολείο ο καλύτερος βαθμός είναι το 5 και ο χειρότερος το 2, όποιος είχε 2 έστω και σε ένα μάθημα ξαναέδινε όλα τα μαθήματα ξανά τον Σεπτέμβρη. Πανελλήνιες δεν υπήρχαν, άμα ήθελε κάποιος να περάσει κάπου, πήγαινε εκεί και έδινε εκεί εξετάσεις. Υπήρχαν 10 τάξεις που ήταν όπως εδώ δημοτικό-γυμνάσιο-λύκειο σε ένα όμως. Αφού τέλειωνε κάποιος τις 10 τάξεις μπορούσε να πάει είτε σε κάποιο πανεπιστήμιο ή σε υψηλόβαθμη σχολή ή να πιάσει κάπου δουλειά κατευθείαν. Αφού κάποιος τελείωνε τις πρώτες 8 τάξεις είχε δικαίωμα αν ήθελε να συνεχίσει σε μια σχολή, κάτι σαν σε τεχνικό λύκειο εδώ. Όταν κάποιος γινόταν 17-18 όπου και τελείωνε τις 10 τάξεις τον έπαιρναν στον στρατό. Ο στρατός τότε όπως και τώρα ήταν 2 χρόνια στο πεζικό και 3 στο ναυτικό, αεροπορία δεν υπήρχε για τους πρωτοετείς.
Να μεταναστεύσει κάποιος σοβιετικός σε άλλη χώρα δεν επιτρεπόταν όπως και κάποιος ξένος στην Σοβιετική ένωση. Μόνο ως τουρίστας μπορούσε κανείς να φύγει ή να έρθει στην Σ. ένωση ο οποίος και παρέμενε 2-3 μήνες το μέγιστο. Σπάνια περνούσε κάποιο ξένο προϊόν, κυρίως τα πιο διάσημα προϊόντα περνούσαν όπως ρούχα adidas ή και μουσική όπως, Michael Jackson ή Elvis Presley.
Στα σχολεία επίσης ξέχασα να πω ότι υπήρχαν κάποιες φορές που ερχόντουσαν κάποιοι ειδικοί που έκαναν μαθήματα στους μαθητές, στα αγόρια μάθαιναν να φτιάχνουν διάφορα, όπως τραπέζια, καρέκλες ακόμα και να επισκευάζουν διάφορες συσκευές, στα κορίτσια μάθαιναν να κάνουν διάφορες δουλειές του σπιτιού όπως να ράβουν, να σιδερώνουν, να σκουπίζουν κ.τ.λ. Και τα δύο φύλα όμως μάθαιναν να λύνουν, να καθαρίζουν και να συναρμολογούν καλάσνικοφ, φυσικά σε κάπως μεγάλη ηλικία. Επίσης έδειχναν στα παιδιά κυρίως την δεκαετία του 70 εάν δεχόταν η πόλη αεροπορικό βομβαρδισμό, που να κατέφευγαν ή και από πτώση πυρηνικής κεφαλής και εάν έπιαναν φωτιά τι να έκαναν. Έδειχναν και πως δίνονταν οι πρώτες βοήθειες..
Δεν ξέρω για τις υπόλοιπες σοβιετικές δημοκρατίες αλλά στο Καζαχστάν οι σοβιετικοί αποκαλούσαν τους Έλληνες πινδόσους ή πιντός τον έλληνα, από την οροσειρά της Πίνδου.
Η Άλμα-Ατά είχε τον μεγαλύτερο πληθυσμό από όλες τις πόλεις του Καζαχστάν, ξεπερνούσε το ένα εκατομμύριο, αν και ήταν πολύ αραιοκατοικημένα και τα χωριά ήταν αρκετά πολυπληθή, το χωριό μου είχε 25.000 κατοίκους την δεκαετία του 80.

Ο ψυχρός πόλεμος επηρέαζε αρκετά την ψυχολογία του λαού, αφού όταν πέθανε ο Μάο Τσε Τουνγκ οι σοβιετικοί πολίτες έκλαιγαν από χαρά αφού φοβόντουσαν ότι θα εισβάλλει. Κατά ειρωνικό τρόπο και η Κίνα έτρεμε την σοβιετική ένωση. Επίσης ο λαός έκλαιγε και όταν πέθανε ο Μπρέζνιεφ διότι πίστευαν ότι οι αμερικάνοι περίμεναν τον θάνατο του για να εισβάλλουν αφού τον φοβόντουσαν ζωντανό. Μπορεί να φαίνεται αστείο αλλά οι σοβιετικοί έτρεμαν κάθε μέρα μην γίνει πόλεμος αφού η κυβέρνηση συνέχεια μιλούσε για διάφορες εντάσεις και μετέφερε ένα μίσος και φόβο απέναντι στην Αμερική και το ΝΑΤΟ, κάτι που γινόταν και στις ΗΠΑ.Ο ψυχρός πόλεμος που ήταν στην ουσία απλός ανταγωνισμός καταρράκωσε τη σοβιετική οικονομία, η οποία σπαταλούσε πάνω απ' το 15% του ΑΕΠ της μόνο στα όπλα, είχε φτασει σε σημείο να διαθέτει περισσότερα όπλα απ’ ότι πλήρωμα. Διέθετε τη δεκαετία του 80 πάνω από 150.000 άρματα όλων των ειδών, γύρω στα 10.000 πολεμικά αεροσκάφη,4.500 πολεμικά ελικόπτερα, εκατοντάδες υποβρύχια και άλλα τόσα πλοία ενώ παράλληλα διέθετε και πάνω από 50.000 πυρηνικές κεφαλές, ενώ ο στρατός έφτανε τα 8 εκατομμύρια απ' τα οποία τα 5,5 ήταν το πεζικό.
Έτσι άρχιζε σιγά σιγά να αιμορραγεί η οικονομία της σοβιετικής ένωσης σε συνδυασμό και με την ταπεινωτική πανωλεθρία στον πόλεμο του Αφγανιστάν που κράτησε 9 χρόνια. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 80 άρχιζε να πέφτει το σοβιετικό ρούβλι, άρχιζαν να εξαφανίζονται λεφτά από τις τράπεζες και όταν πήγαινε κάποιος να πάρει για παράδειγμα 500 ρούβλια του δίνανε 100 και ένα χαρτάκι ότι του χρωστάνε άλλα 400, ή κατευθείαν ένα χαρτάκι στο οποίο έγραφε ότι του χρωστάνε 500 ρούβλια και όταν θα τα χουν θα του τα δώσουν, έτσι έγινε μεγάλος πανικός. Πολλοί έμεναν απλήρωτοι για μήνες όπως ο πατέρας μου ο οποίος μετέφερε με μεγάλο φορτηγό του κράτους προϊόντα από εργοστάσια σε μαγαζιά. Επειδή έμενε απλήρωτος σταμάτησε να δουλεύει όπως όλο και περισσότεροι μέρα με την μέρα. Ο ανώτερος του τον παρακάλεσε εφόσον δεν δουλεύει, τουλάχιστον ας φυλάει το φορτηγό, διότι δεν ήταν ασφαλές εκεί. Ούτε στο σπίτι του πατέρα μου ήταν, επειδή όλοι έμεναν απλήρωτοι ή έπαιρναν το 1/10 από τον μισθό τους, άρχιζαν σιγά σιγά να ξεσηκώνονται, να απεργούν, ενώ πολλοί άρχισαν να κλέβουν ό,τι έβρισκαν ακόμα και τα καθρεφτάκια από το φορτηγό του πατέρα μου ο οποίος και το επέστρεψε αφού δεν άντεχε να ξενυχτάει με το κυνηγητικό για να το προσέχει, διότι αν το έκλεβαν θα είχε άσχημα ξεμπερδέματα. Ακόμα και η αστυνομία απεργούσε, κάποιοι έπαιρναν ένα τουφέκι ή ακόμα και άοπλοι και έμπαιναν με θράσος σε μαγαζιά και έκλεβαν ότι έβρισκαν. Ήταν το απόλυτο χάος, ευτυχώς οι γονείς μου έμεναν σε χωριό και οι γονείς τους καλλιεργούσαν φρούτα και λαχανικά και έτσι δεν πολύ πείνασαν. Δινόντουσαν καρτελίτσες σε οικογένειες για να έχουν το δικαίωμα να εμπορευτούν λίγο ρύζι ή ζάχαρη για να ζήσουν.
Σιγά σιγά άρχιζε να καταρρέει ο Κομμουνισμός, πλέον τα λεφτά δεν είχαν καμία αξία, αφού η γιαγιά μου είχε 500.000 ρούβλια με τα οποία μπορούσε κανείς να αγοράσει μια πολύ καλή μονοκατοικία με γη την δεκαετία του 70 ενώ το 1990 μόνο ένα πουλόβερ. Άρχιζαν και κατέρρεαν τα σύνορα και ανεξαρτητοποιούνταν οι χώρες. Όλοι άρχιζαν να φεύγουν από το Καζαχστάν, οι Βούλγαροι στην Βουλγαρία, οι γερμανοί στην Γερμανία, οι ρώσοι στην Ρωσία όπως και οι έλληνες στην Ελλάδα. Όλοι πουλούσαν τα σπίτια τους σε γελοίες τιμές ενώ πολλοί δεν τα πουλούσαν καν, τα παρατούσανε και φεύγανε. Οι γονείς μου πούλησαν την μονοκατοικία τους μαζί με 2-3 στρέμματα μόνο 800 δολάρια. Έτσι άρχισαν να φεύγουν όλοι σιγά σιγά, πολλοί μετέφεραν τα έπιπλά τους στο εξωτερικό αλλά οι περισσότεροι έφευγαν με μια βαλίτσα. Ταυτόχρονα όσοι Καζάχοι ζούσαν στα βουνά ή κοντά στα σύνορα άρχιζαν και ερχόντουσαν στις πόλεις, επίσης δεν ήταν λίγοι οι Κινέζοι που ήρθαν στο Καζαχστάν.

Άρχιζαν να πληθαίνουν τα τζαμιά μετά την ανεξαρτητοποίηση του Καζαχστάν, μόνο στο χωριό μου φτιάχτηκαν 6. Αυτός ήταν και ο λόγος που άρχισαν οι διακρίσεις και ο θρησκευτικός ρατσισμός. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι έλληνες ή ρώσοι που ήρθαν από εκεί εδώ, όπως και οι γονείς μου, με το που είδαν τόσες εκκλησίες εδώ ξετρελάθηκαν από την χαρά τους και κάνουν κάθε φορά τον σταυρό τους όταν περνάνε δίπλα από κάποια εκκλησία ή ακούνε καμπάνες.
Ταυτόχρονα στο Καζαχστάν άρχισε να αφανίζεται ό,τι είχε σχέση με κομμουνισμό, έκλεισαν πάρα πολλά εργοστάσια και αυξήθηκε η ανεργία και η φτώχεια τρομερά. Όλα άρχιζαν να γίνονται ιδιωτικά και καταργούνταν πλέον το σοβιετικό ρούβλι το οποίο το αντικαθιστούσε το Καζάχικο Τενγκέ. Ο στρατός παραμελήθηκε και κανείς δεν φρουρούσε τα σύνορα, μόνο οι ρώσοι τα φρουρούσαν, όπως κάνουν και σήμερα.

Τώρα το Καζαχστάν έχει βελτιώσει όλους τους τομείς. Η οικονομία είναι αρκετά καλή αφού το Καζαχστάν έχει πετρέλαιο, αν και ένα μεγάλο μερίδιο το διαχειρίζεται η Ρωσία. Η ανεργία πλέον είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο ειδικά στις πόλεις. Οι πόλεις έχουν εκσυγχρονιστεί τρομερά. Κυρίως το Καζαχστάν παίρνει στοιχεία από τις γύρω χώρες, όπως την Ρωσία, την Κίνα αλλά και την Ιαπωνία. Πρόσφατα το Καζαχστάν μπήκε σε έναν οργανισμό που ονομάζεται ευρωασία αν δεν κάνω λάθος με διοργανωτές την Ρωσία και την Κίνα και την Ινδία και πολλούς άλλους πρώην συμμάχους της σοβιετικής ένωσης.
Πλέον τις υψηλές θέσεις τις κατέχουν οι Καζάχοι, το Καζαχστάν παραμένει πολυεθνικό κράτος, σύμφωνα με την Google έχει 16.500.000 εκατομμύρια κατοίκους περίπου, από τους οποίους μόλις 7.500.000 είναι Καζάχοι, 5.000.000 είναι ρώσοι,2.000.000 ουκρανοί, και 500.000 γερμανοί και στην συνέχεια ακολουθούν και άλλες εθνότητες. Έχουν παραμείνει ακόμα περίπου 12.000 έλληνες στο Καζαχστάν. Η πρωτεύουσα άλλαξε, μεταφέρθηκε από την Άλμα-Ατά στην Αστανά, κοντά στα σύνορα με την Ρωσία. Η Αστανά που ήταν μια μικρή κωμόπολη στην ουσία, έγινε μια μεγάλη και εκσυγχρονισμένη πόλη που δεν διαφέρει και πάρα πολύ από τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις αν και έχει μόλις 600.000 κατοίκους.
ΤΕΛΟΣ